à import tegengaan & export stimuleren

a. stijging vraag: grotere behoefte huisverwarming door verstedelijking: hout, houtskool, turf

• ecologische redenen zorgen voor reglementering houtsprokkelen & turfsteken
• overschakeling naar overvloedig aanwezige + goedkopere middelen zoals steenkool
• voor industrieel gebruik: o.a. ijzerindustrie

b. stijging aanbod moest gestegen vraag opvangen

• nieuwe graaf- & stuttechnieken maakte diepere delving steenkool mogelijk
• atmosferische vuurpomp voor wegpompen water in mijngangen

2.3. ijzernijverheid werd in 16/17^de eeuw begunstigd door expansie v.d. wapenindustrie

• vooral in Luik, ZO-Eng., Zweden (voorbeeld kanonskogels)
• gietijzeren kanonnen in Eng. à door innovatie & technologische voorsprong verlegde het zwaartepunt v. Europa’s zware industrie zich naar Engeland

• definitieve vooruitgang vana 16^de e. dankzij verbetering productietechniek + stijgende vraag
• 16/17^de eeuw: ZO-Eng., Luik, Zweden: verandering waarbij kwantitatieve factoren de structuurverandering gingen bepalen

• 80j-oorlog in Ned.: trof meest plattelandsindustrie, vanaf godsd.-repressie ook de steden, volledige ramp na herovering Z-Ned. door Fernese & sluiting schelde à exodus!
• door braindrain werd Nederlandse knowhow verspreid over heel Europa
• ook diaspora door Europees mercantilisme: was moeilijk voor export
• uitwijking naar hoofdstad waar aanwezigheid v. elite de vraag nr luxegoederen verzekert
• Italië: voornaamste redenen zijn de inzinking v.d. Mediterrane economie + mercantilisme
• conclusie: positief voor Europa, negatief voor Ned. & It. (groot verlies + nieuwe concurrentie)