Onderscheid tussen non-verbaal en verbaal niet altijd even duidelijk.

Bij gesproken taal vaak een non-verbaal onderdeel.

Non-verbale communicatie vaak bij interpersoonlijke interacties.

Trenholm (1999), Wiertzema en Jansen (2005), Van Poecke (2001)

Verschillen in communicatie tussen verschillende culturen (vaak pragmatisch)

Verschillen:

• De mate waarin de context deel uitmaakt van de boodschap:
  • Lage-context-landen:
    • Verbale precisie is zeer belangrijk
    • Alles wat ze bedoelen expliciet uitdrukken

Bv: USA, Vlaanderen, West-europa

• Hoge-context-landen:
  • Expliciteren is niet noodzakelijk
  • Waar en hoe iets gezegd wordt is even belangrijk als wat er gezegd wordt
  • Woorden zijn minder belangrijk dan toon van de stem, oogcontact en andere non-verbale cues.

Bv: Chinees (zelfde woorden voor dezelfde betekenis, hangt af van context)

Sociale klasse, leeftijd, regio, gender,… hebben invloed op het taalgebruik en de non-verbale communicatie.

Mannen en vrouwen worden op een verschillende manier opgevoed en gesocialiseerd. Ze worden met bepaalde eigenschappen en rollen geassocieerd en ontwikkelen, op taalvlak, een verschillende stijl.

Trouble talk:

• Mannen: reageren op problemen door:
  • Minimaliseren
  • Direct advies geven
  • Vrouwen: reageren op problemen door:
    • Verhalen over eigen problemen te vertellen

Verhalen:

• Mannen: situaties waarin ze de bovenhand haalden en succes kenden
• Vrouwen: situaties waarin ze regels overtraden en een slecht figuur sloegen (psychologisch verwerken)

Rapport-talk:

• Vrouwen
• Relatie-georiënteerde gesprekken
• Gefocust op relaties
• Interpersoonlijke topics
• Intieme context

Report-talk:

• Mannen
• Taakgerelateerde gesprekken
• Inhoud centraal
• Publieke situaties
• Beslissingen nemen en uitwisseling van opinies centraal

Nadelen:

• Mannen: moeilijk over relaties en gevoelens
• Vrouwen: moeilijk mening publiek verkondigen (zeker met mannen bij)

Genderlects:

• Verschillen tussen spreekstijlen van mannen en vrouwen zijn cultureel bepaald
• Verschillen tussen spreekstijlen zijn niet absoluut

Coördineren van communicatie

de coördinatie van conversatiebijdragen

Grice: als mensen met elkaar willen communiceren moeten ze met elkaar spreken op een sociaal aanvaarde manier, door 4 verschillende regels (maximes) te volgen.

Maximes:

• Kwantitatieve: bijdrage moet voldoende maar niet te veel informatie bevatten
• Kwalitatieve: de waarheid spreken
• Relevantie: bijdrage moet direct en pertinent zijn. (relevant voor gesprek)
• Manner Maxim: duidelijk en ordelijk zijn

Figuur 19

Ambigu = vaag, onduidelijk

Bv: wanneer je niet wil liegen maar ook de waarheid niet wil vertellen wegens te kwetsend.

• Afwijken van maximes

Schenden maximes:

• Wanneer onderwerp te ontiem
• Amibgu boodschappen wanneer gevangen tussen 2 onaangename alternatieven

Wanneer spreken?

• Klascontext: hand opsteken
• Informele conversaties: oog hebben voor subtiele cues

Het beëindigen van conversaties

Mensen hebben bepaalde verwachtingen over wat er dient te gebeuren om een gesprek te beëindigen.

Stappen:

• Interactie dat het bijna is afgelopen
• Creëren gevoel van afsluiting
• Bevestigen dat interactie geslaagd was
• Leggen basis voor nieuwe interactie

Aangeven einde:

• Statement over zaken die men dadelijk nog moet doen
• Opmerking over het verloop van de interactie
• Statement van bezorgdheid en goeie wil
• Korte samenvatting van het gesprek
• Verwijzen naar toekomstig contact

Lakoff: Farewells stress the speaker’s unwillingness to depart, offering it as a necessity imposed by cruel circumstances rather than the speaker’s desire. We say, ‘gotta go’ not, ‘wonna go!’

Small talk

Men kan 2 soorten verbale (en non-verbale) processen onderscheiden bij de fatische functie:

• Processen die de communicatiestroom organiseren en structureren:
  • Processen die interactanten gebruiken om interactie te beginnen of te eindigen, te introduceren, af te sluiten en een nieuwe te beginnen
  • “conversational management”, “conversational control”, “interaction management”
  • Processen die een ritueel en routinematig karakter:
    • Interactanten leggen nadruk op de relatie, band die tussen hen gecreërd wordt of reeds bestond en nu opnieuw bevestigd wordt.
    • Doel conversatie: verlengen van de communicatie, verlengen contact, vermijden stiltes
    • “grooming talk”, “social cosmetics”, “cliché conversation”, “small talk”

Small talk:

• Aan het begin en einde van een interselected
• Bij overgangsmomenten van niet-interactie naar interactie (begin) en andersom (eind)
• Functies:
  • Transitional function:
    • Ijs breken
• Explorerende functie:
  • Babbelen over koetjes en kalfjes en zo de onzekerheid uit de weg ruimen.
  • Opdoen van eerste indrukken
  • “veilige” onderwerpen
  • Laver (1975) onderscheidt 3 soorten topics:
    • Neutrale topics: betrekking op feiten en gebeurtenissen uit de onmiddelijke omgeving, die zowel zender als ontvanger raken
    • Ego – georiënteerde topics: betrekking op de spreker en bestaan uit declaratief gezegde
    • Alter - georiënteerde topics: betrekking op de toebehoorder en meestal geformuleerd als vraag.
    • Keuze van topics zegt heel wat over hoe interactanten hun relatie definiëren.
      • Gelijke relatie:
        • Kiezen uit 1 van de 3 topics om small talk op gang te brengen
• Machtsonevenwicht:
  • Neutrale categorie kan door beiden gekozen worden
  • Mindere: enkel de ego – georiënteerde categorie
  • Meerdere: enkel de Alter – georiënteerde categorie
  • Einde van het gesprek: verzachtende functie
  • Small talk heeft hier consolidatiefunctie (relatie wordt bestendigd)