Discours:

• Logische aaneenrijging van zinnen,die binnen bepaalde context gangbaar is.
• Basiseenheid van de pragmatiek
• Taaleenheid die groter is dan een zin
• Meerdere, met elkaar verbonden, zinnen die een identificeerbare structuur vormen om bepaalde communicatiefunctie te vervullen
• Vormen:
  • Conversatie (private vorm)
  • Klasinteractie (publieke vorm)

De conversatie

Doorheen conversaties:

• Creëren en onderhouden relaties
• Exploreren en ontwikkelen van persoonlijke indentiteiten
• Vervullen van dagelijkse taken

Conversatie:

• Meest bestudeerde vorm van discours
• A relatively informal social interaction in which the roles of speaker and hearer are exchanged in nonautomatic fashion under the collaborative management of all parties. (McLaughin, 1984)
• Meest private en persoonlijke vorm van communicatie
• Meest wederkerige en evenwichtige vorm van discours
• Graad van vrijdheid die in ander vorm communicatie niet aanwezig is
• Informeel
• Persoonlijke informatie delen
• Spontaan
• Participanten spelen voortdurend op elkaar in
• Zijn op het rationele georiënteerd

Interactie binnen de klas

Verschilt van de conversatie qua vorm, stijl en inhoud.

Kenmerkend voor discours binnen klascontext:

• Onevenwichtige machtsverhouding
• Onevenwichtige interactie
• Formeel
• Onpersoonlijke onderwerpen
• Klascontext bevat meer jargon
• Publiek en taakgeoriënteerd

Figuur 18

Pragmatiek = de studie van hoe we taal gebruiken in sociale contexten

• Adaptability of language: de interactanten dienen hun taalgedrag steeds aan te Pasen aan de eisen van de context.

2 Tradities:

• Functionele structuralisme
• Taalhandelingstheorie (Speech Acts Theory)

Functionele structuralisme:

• Vertegenwoordiger : de Rus Roman Jakobson (1896 – 1982)
  • Onderscheidt functies die taal dient te vervullen wil er sprake zijn van een communicatieproces.

Verwerkt hierbij 6 factoren: (moeten in elk proces aanwezig zijn)

• Zender, ontvanger, (fysisch en psychologisch) contact, boodschap, context (datgene waarnaar de boodschap refereert), code
• Aan factoren functies van taal verbonden:
  • Emotieve: connoteert de houding van de zender tov datgene waar hij over spreekt
  • Connatieve: klemtoon ligt op de ontvanger, zoals bij de imperatief
  • Fatische: verbale processen hebben de functie om het proces tot stand te brengen, verder te zetten, af te sluiten, aandacht te trekken,…
  • Poëtische: klemtoon ligt op de talige boodschap zelf (zoals in poëzie, spreekwoorden,…)
  • Referentiële, cognitieve of denotatieve: nadruk ligt op de referent
  • Metalinguïstische: klemtoon ligt op de code en men spreekt met taal over taal

Taalhandelingstheorie/ Speech Act Theory:

• Anglo – amerikaans van oorsprong
• Taal gebruiken en communiceren is een vorm van handelen
• Mensen gebruiken taal om bepaalde doeleinden te bereiken
• Speech act = het doel dat de spreker door middel van taal wil gebruiken
• Succesvolle communicatie = men begrijpt de relatie tussen woorden, zinnen en de speech act
• Méér dan 1 pragmatische structuur = met dezelfde zin kan de ontvanger verschillende doelen hebben
• Correcte pragmatische keuzes = rekening houden met context want die geeft nodige informatie voor interpretatie van speech act
• CMM = Coordinated Management of Meaning Theory
  • Rekening houden met 4 soorten context:
    • Episode: situatie waar we in zitten tijdens interactie
    • Relatie: rolverplichtingen die we ervaren tegenover de andere
    • Life script: professionele of persoonlijke identiteit
    • Cultureel patroon: culturele normen die we delen met anderen

Figuur 17

Klanken

Leren van een vreemde taal = leren uitspreken en combineren van klanken die typisch zijn voor die taal.

1^ste subsysteem van een taal = het klankensysteem

Fonologie = de studie van de significante klankpatronen

Fonemen = significante klankverschillen

Bv: ‘p’ en ‘b’ zijn fonemen – je kan er woorden mee vormen die een andere betekenis hebben: bv: ‘paard’ en ‘baard’

Kennis van het klankensysteem:

• Hoe fonemen uitspreken
• Welke intonatie gebruiken
• Waar klemtoon leggen

Woorden

Klanken worden tot woorden gecombineerd die een bepaalde betekenis hebben.

Semantiek = de wetenschap die zich bezighoudt met de betekeniseenheden in onze taal.

Morfemen = basiseenheid van betekenis:

• ‘vrije’ morfemen:
  • Equivalenten van woorden

Bv: poes, hond

• ‘gebonden’ morfemen:
  • Komen enkel in combinatie met andere morfemen voor

Bv: ‘s’ voor meervoud, ‘je’ voor verkleinwoord

Zinnen

Syntaxis = de wetenschap die zich concentreert op de zinsstructuur van een taal.

Syntactische kennis:

• We kunnen woorden in juiste volgorde zetten
• We kunnen betekenis toekennen op basis van woordvolgorde

• Kennen basisstructuur van zinnen
• Kennen grammaticale functies van woorden
• Kennen regels om nieuwe zinnen te creëren en om bestaande zinnen om te zetten in andere vormen

“Taal”: wordt in zeer veel verschillende betekenissen gebruikt

Natuurlijke taal:

• Talen die in een menselijke gemeenschap van oudsher worden gebruikt voor algemene communicatie en die een kind, opgroeiend in zo’n gemeenschap als moedertaal aanleert.
• Essentieel menselijk
• Mensen onderscheiden zich van dieren
• Maakt deel uit van de eigenheid van de mens
• Mens heeft er weinig vat op, kan ze niet veranderen, taal is er altijd al geweest,…
• Onderscheid:
  • Speech (gesproken taal)
  • Geschreven taal (secundair, ondergeschikt aan speech)
  • Geschreven taal dient om gesproken taal te representeren

Bv: Nederlands, Frans, Engels,…

Artificiële taal:

• Door mens gemaakt
• Kan door mens verandert worden

Bv: Esperanto, computertaal,..

Taal is symbolisch

Teken = voertuig van betekenis

Teken:

• Signifiant (vorm waarin het wordt uitgedrukt)
• Signifié (datgene dat wordt opgeroepen in het hoofd van de communicator)

Signifiant:

• Natuurlijke taal: geheel van klanken
• Artificiële taal: bv: elektrische pulsen, gebaren, tekens op papier,..
• Teken verbindt inhoud en vorm

Culturen kunnen ook betekenis toekennen aan vormen en kleuren

• Berusten, onbewust, ook op afspraken en conventies

Bv: rood (= liefde (Eu), rijkdom (China))

Taal is een soort kennis

Taal:

• Mentaal
• Kennis, die opgeslagen is in onze hersenen
• Indirect te bestuderen, door ons te baseren op gesproken taal

Onderscheid:

• Speech:
  • gesproken taal
  • fysieke aspect
  • language:
    • interne, geestelijke kant van “speech”

Taal is op regels gebaseerd en productief

Linguïstische productiviteit: het vermogen om ongewone zinnen te begrijpen en te creëren.

Taal leren:

• Meer dan trial-and-error
• Leren van algemene regels om betekenis te kunnen creëren

Taalregels:

• Erg complex
• Leren hoe gebruiken in specifieke sociale contexten

Taal beïnvloedt de manier waarop we de wereld zien

Menselijke taal = sterk verbonden met het denken.

Gedachten:

• Visueel
• Verbaal (meestal)

Herinneringen opslaan in woorden:

• Carmichael-experiment (1932): mensen figuurtjes laten zien met woord – later figuur reproduceren – resultaat: mensen passen figuurtjes aan aan woord dat erbij stond.
• Mensen slagen eerder woorden op dan figuren

Taal beïnvloedt onze aard van denken:

• Sapir – Whorf – hypothese:
  • Benjamin Lee Whorf & Edward Sapir
  • 2 stellingen:
    • Linguïstisch determinisme: idee dat taal ons denken beïnvloedt.
    • Linguïstisch relativisme: als taal denken beïnvloedt, betekent dat ook dat mensen die een andere taal spreken, de wereld op een andere manier zien.

Ideën en concepten uit 1 taal zijn moeilijk te gebruiken in een andere taal:

• Talen delen de wereld op verschillende manieren in (roost raster dat over de realiteit gelegd wordt)

Bv: Eco

Figuur 16

Andere culturen = ander rooster om mee naar de werkelijkheid te kijken.

Verschillen Nederlands met andere talen:

• Lexicalisering:
  • Meer gedifferentieerd dan bv: azteken (meer benamingen voor 1 begrip), maar minder dan eskimo’s (meerdere benamingen voor sneeuw)
  • Grammaticale verschillen
  • Vestigen aandacht op bepaalde aspecten van de sociale wereld

Taalvormen

Als men dezelfde taal spreekt, wordt die niet noodzakelijk op dezelfde manier gesproken

Bv: Nederlands in België en Nederland

Vormen:

• Dialecten:
  • Subgroep gebruikmakend van woordenschat, grammatica, uitspraak
  • Lokaal, geografisch
  • Pidgins:
    • Heeft geen moedertaalsprekers
    • Eenvoudige taal, die bewust is gecreërd om te communiceren met mensen die een andere taal spreken (bv: kolonisten)
    • Grammatica en woordenschat zijn erg eenvoudig
    • Lingua Franca:
      • Mensen uit 2 gemeenschappen kiezen een 3^de taal om met elkaar te communiceren

Bv: Engels in internationale zakenwereld

• Jargon:
  • Gebruik van speciale of technische woorden die door leden van een bepaalde beroepsgroep gebruikt worden
  • Argot:
    • Gebruik van woorden in een andere dan de klassieke betekenis
    • Meestal door niet-dominante groepen in de maatschappij, die bepaalda zaken verborgen willen houden voor buitenstaanders.

Bv: “chinezen” voor het gebruik van cocaïne

• Ook: “dieventaal” of “Bargoens”