 op café

• groot succes van de koffiehuizen in GB, Fr en It
• lezen van kranten en boeken
• Parijs: Procope ‘stamcafé’ van Diderot en kennissen
• Discussieruimte

 Republiek van de Letteren

• imaginaire gemeenschap via uitwisseling v brieven, manuscripten & boeken
• ontstaan van tijdschriften

 Salons

• 17^e E; hofcultuur van aristocratie had eigen sociale praktijk gecreërd van voordragen en bediscussiëren van literaire werken
• meer en meer habitat van de stedelijke culturele middenklasse (burgerlijk)

 vrijmetselaarsloges

• Great Lodge of London – 1717
• Deïstisch
• Aristocraten en stedelijke burgerij stonden er op gelijke voet

 wetenschappelijke vennootschappen (veralgemeend en dus deel vd publieke ruimte)

• steeds autonomer vanaf 18^e E

 Notie publieke ruimte werd door Kant verbonden aan communicatievormenn die de deelnemers op sociaal gelijke voet plaatste

• 60 % vd Franse bevolking was in 1780 nog analfabeet: geen algemene sociale gelijkheid daar vnl de plattelandbesvolking niet in het proces werd betrokken

• Immanuel Kant:

• afhankelijk van een historisch proces: individueel wilsbesluit
• reduceert ons tot acteurs: wij moeten iets fundamenteel veranderen om haar lijfspreuk de onze te maken

1) men moet een institutionele rol opnemen, als radarwerk in de machine, zodat men de machine kent en dus kàn bekritiseren

2) Verlichting = op geestelijk niveau: rol van geleerde tov een anoniem lezerspubliek

• overeenstemming: maatschappelijke overheden dienen conctract aan te gaan met de rede: gehoorzaamheid gegarandeerd indien de politieke principes overeenstemmen met de rede
• verhouding maatschappelijke gehoorzaamheid - geleerdheid

 groei van andere wetenschappelijke disciplines tijdens de Wetenschappelijke Revolutie

• Van Wezel (1514-1564)
  • Hofarts Karel V, beter bekend als Vesalius
  • Grondlegger van de moderne anatomie
  • De humani corporis fabrica libri septem – 1543

 weerleggen van oa Hippocrates en Galenus

• dissecteerde mensenlichamen
• Gerard Mercator (1512- 1594)
  • cartograaf
  • Mercatorprojectie: bolvormige aarde voorgesteld op een plat oppervlak
• Abraham Ortelius ( 1527- 1598)
  • Ander toonaangevend cartograaf uit de VMT
• Christoffel Plantijn
  • 1555: uitgeverij te Antwerpen met unieke druktechnieken en culturele uitstraling in heel Europa
  • 1575: 80 personeelsleden, 16 drukpersen

 wijsbegeerte

• vanaf 17^e E losgehaakt van de godsdienst
• Francis Bacon (1561-1626)
  • Inductieve methode
  • Menselijke ervaring, waarneming en experimenten leiden naar waarheid
• René Descartes ( 1596-1650)
  • Deductieve methode
  • Steunen op de rede om verbanden te leggen en te ontdekken
  • Methodische twijfel aan elke vaststaande opvatting
  • Cogito ergo sum : enige zekerheid

• Pascal Blaise (1623-1662)
  • Ontwikkeling wis- en natuurkunde
  • Eerste mechanische rekenmachine
  • Bewees bestaan vh luchtledige
  • Toonde afhankelijkheid luchtdruk-hoogte aan
  • Experimentele bewijsvoering
  • Verdediger van het christelijk geloof en het Jansenisme

 beweging die Kerk wou hervormen naar Augustinus

• Lettres écrites à un provincial – 1657: tegen jezuïeten

 Aristoteles (384 -322 BC)

• aarde bevindt zich onbeweeglijk in het middelpunt van een bolvormig heelal
• rondom de aarde een om zijn as wentelende hemelbol met oa de maan (verdeelde universum in 2 delen)

1) ondermaanse: aardse

• chaotisch en vergankelijk
• aarde-water-lucht-vuur

2) bovenmaanse: hemel

• volmaakt en onvergankelijk
• ether: met 7 bolvormige lagen (op buitenste, 8^e bol sterrenfirmament –Primum Mobile)
• daarachter; verblijf vd godheid
• weinig aandacht voor de exacte details van de bewegingen vd hemellichamen

 Ptolemaeus (90-160)

• geocentrisch model met Aristotelische volgorde vd hemellichamen
• wijzigde bewegingen vd hemellichamen tov klassiek model

 Copernicus (1473 – 1543)

• De Revolutionibus orbium Caelestium – 1543
• Aarde draait dagelijks rond as en samen met andere planeten rond de zon
• Niet eerste met idee van heliocentrisme, wel eerste die het onderzocht
• Receptie
  • Aanvechting door antieke geleerden en de Katholieke Kerk
  • Dankzij groeiende nadruk op empirie en verbeterende instrumenten afbrokkeling van het geocentrische wereldbeeld

 Kepler (1571-1630) en Galilei (1564-1642)

• inzichten over de planetenbanen en de aantrekkingskracht tussen de hemellichamen

 Isaac Newton (1642-1727)

• onderzoek van optica, dynamica en de zwaartekracht
• grondlegger van de moderne natuurkunde