5.1 BEGRIP EN PERIODE

 Wetenschappelijke Revolutie = periode tussen de publicatie van Copernicus’ De Revolutionibus orbium caelestium, 1543 en Newton’s Philosophiae Mathematica in 1678

• Aristotelisch wereldbeeld werd in iets meer dan een eeuw vervangen door een benadering vh heelal op basis van natuurwetten
• Opmerkelijke reeks ontdekkingen op gebied van astronomie en dynamica
  • Copernicus, Kepler, Galileï, Huygens en Newton
• ontstaan van een nieuwe benaderingswijze van mens en natuur door de filosofen
  • Bacon en Descartes
  • Wat machtigt de mens om iets voor waar aan te nemen ?

 Renaissance en Humanisme vaak gezien als respectievelijk artistiek en letterkundig, echter wegbereiders van de ontwikkelingen in de wetenschap door hun kritische ingesteldheid

• geleerden beperkten zich aanvankelijk tot lezen en becommentariëren van Grieks-Romeinse ‘wijsheden’, zonder de juistheid ervan ook maar in vraag te stellen
• wetenschappers hebben de kritische methode van taal- en tekstgeleerden overgenomen en zo de wetenschappelijke methode ontwikkeld

 in de loop van de 12^e en 13^e E ontstaan als corporatie (vereniging van mensen die gelijkaardige taken uitoefenen

• doelstellingen:
  • onderlinge hulp
  • collectieve verdediging tegen externe tegenstanders
  • verwerving van monopoliepositie
• eerste universiteiten (Bologna, Oxford, Cambridge) zijn spontaan ontstaan, los van enig religieus of wereldlijk initiatief
• oprichtingspatroon universiteiten vanaf de 13^eE:
  • studium generale opgericht door een wereldlijke overheid
  • pauselijke bevestiging gaf universele erkenning en privileges aan de leden
  • gezien als opleidingscentra voor intellectuele, politieke en administratieve elites vd staat
• faculteiten op de universiteiten van het Ancien Régime
  • artesfaculteit; artes liberales of quadrivium
    • arithmetica
    • geometria
    • astronomia
    • musica
  • hogere faculteiten:
    • theologie (Sorbonne!)
    • rechtsgeleerdheid (Bologna !)
    • geneeskunde ( Montpellier!)
  • problematiek van de nieuwe wetenschappelijke disciplines

 oprichting van gespecialiseerde instellingen

 1^e universiteit vd Nederlanden: Leuven

• gesticht in 1425-1426 door Leuvense stadsmagistraat met Brabantse hertog Jan IV
• naar model van grote buitenlandse universiteiten zoals Parijs en Keulen
• 1^e decennia 16^eE: gemiddeld 2000 studenten
  • huisvesting; colleges
  • 4 pedagogieën waar ook merendeel vh onderricht werd gegeven
  • Latijn als officiële voertaal
  • Voor hogere faculteiten logeerden ze in de colleges of bij burgers
• licenciatus: studenten met voldoende kennis om zelf les te geven
• magister: na voltooiing van de artes opleiding
• doctor: na voltooiing van een vd hogere faculteiten

 2^e Universiteit Nederlanden: Douai

• 1561 voor Franstaligen

 Peregrimatio Academia: studenten trokken van universiteit tot universiteit (ook professoren !)

 gevolgen van de algemene verbetering vh onderwijs sinds de 16^e E

1) reformatorische ideeën konden veel gemakkelijker ingang vinden bij het grote publiek: hogere scholingsgraad en kritischere ingesteldheid

• Europa was verdeeld in ren reformatorisch en contrareformatorisch kamp door de godsdienstoorlogen: opvoeding vd jeugd was cruciaal
• Verschillende geestelijke orden legden zich toe op het onderwijs
  • Jezuïeten (supra)
  • Augustijnen, franciscanen, dominicanen voor jongens
  • Ursulinen voor meisjes
  • Ongeveer het volledige onderwijs stond onder invloed vd Kerk
• protestanten hechtten veel belang aan de Latijnse school of gymnasium
• Calvijn: Academie
  • Schola privata: Latijnse school + basisopleiding
  • Schola publica: hogeschool met vrije kunsten, recht, medicijnen en theologie
• staat kreeg de verantwoordelijkheid voor het onderwijs binnen het protestantisme

 geen georganiseerde of uitgebreide beroepsopleiding in de Middeleeuwen

• vanaf de 15^e E: groeiende behoefte aan adequate beroepsvorming door de groei van de handel en nijverheid
• ambachten werden traditioneel aangeleerd in het ambacht zelf, op basis van een leercontract (basisvaardigheden werden in de plaatselijke school aangeleerd of bij de ambachtsmeester zelf)
• vanaf laat 15^e E en in 16^e en 17^eE
  • wezen- en vondelingenhuizen richten eigen werkscholen op
  • jongens: bakken, brouwen, kleren of schoenen maken
  • meisjes: wassen, strijken ed
  • geen groot succes
  • kinderen werden vaker bij particulieren tegen de betaling in de leer gezet: dit leidde vanaf de VMT tot uitbuitende kinderarbeid
• handel en administratie
  • veel mogelijkheden in de grote steden
  • vb Antwerpen: alle Europese talen, wiskunde, boekhouding en handelscorrespondentie
• hoger beroepsonderwijs:
  • in de loop vd 17^e en 18^e E
  • architecten, schilders, ingenieurs, chirurgijns en landmeters
  • grand tour : buitenlandse studiereis voor jongens uit de hoogste klasse op het einde van hun opvoeding