• praags hoogleraar, geïnspireerd door Wyclif
• ideeen van Hus
  • uitgeschreven door van Stribo in de Vier Praagse Artikelen
  • volkstaal, arme kerk
  • vasthouden aan transsubstantiatie: de eucharistie
  • wel sub utrasue specie: zowel brood als wijn voor de leken
• gevolgen
  • volgelingen in conflict met boheemse koning
  • gematigden na verloop van tijd compromis met katholieke kerk
  • radicalen verwerpen transsubstantiatie, heiligenverering en beeldencultus: werden gemarginaliseerd

• oxfords hoogleraar theologie
• ideeën
  • kerk moet arm zijn: armoede-ideaal als anti-rooms protest
  • bijbel is enige bron
  • kerk zonder hiërarchie
  • consubtantiatie: afwijzen van de eucharistie
  • verzet tegen aflaten, celibaat, beelden, relikwieën, kloostergeloften en oorbiecht
• gevolgen
  • maatschappelijk protest tegen sociaal-economische orde
  • ideeën leven verdr in de Lollardenbeweging
  • veroordeling Wyclif in concilie van Constanz
  • verspreiding van de ideeën in Bohemen

• 12^e-13^eeeuw: ontstaan ans corporatie
  • een eigen terminologie
  • een zegel en een wapenschild
  • insiges, statuten en privileges
  • een verkozen bestuur
  • inkomsten en uitgaven
• studium generale
  • belangstelling van wereldlijke vorsten
  • staatkundige doelstellingen: juristen
• vier faculteiten
  • lagere faculteit: artes liberales, polyvalente basisopleiding
    • quadrivium: artithmetica, geometrica, astronomia en musica
    • voorwaarde voor hogere faculteiten
  • faculteit theologie
  • faculteit rechtsgeleerdheid
  • faculteit: geneeskunde
• problemen
  • nieuwe kennis op natuurwetenschappelijk gebied paste niet in de faculteiten
  • vakgebieden pasten niet in de classificatie van de kennis van de klassieke oudheid
• eerst van de nederlanden: Leuven
  • 1425-1426
  • Leuvense stadsmagistraat + Brabantse Hertog Jan IV
• licentiatus: studen die bewezen hadden over voldoend kennis en vaardigheden te beschikken om zelf les te geven
• tweede universiteit van de nederlanden: Douai in Frans-Vlaanderen
• derde universitet van de nederlanden: Leiden oiv Willem van Oranje

1. alfabetisme zorgt voor verspreiding van reformatorische ideeën
2. godsdienstoorlogen verdelen europa in reformatorisch

KATHOLIEKEN

1. accent op godsdienstonderricht en zedelijke opvoeding volgens Tridentijn: groter analfabetisme dan bij protestanten
2. jezuïetisch middelbaar

→ gegroeid uit

• theoretisch-humanistische bezinning
• pedagogische ervaring
• samenwerking van jezuïetenordes

→ methodiek en didactiek: zuiver humanistisch

→ stimuleren van wedijver onder de studenten: aemulatio

→ veel ruimte voor retorica en eloquentia

1. andere geestelijke orden

→ jongens: augstijnen, franiciscanen, dominicanen

→ meisjes: ursulinen

PROTESTANTEN

- belang van de Latijnse school: gymnasium

- opvoeder van Duitsland: Melanchton, rechterhand van Luther

- academies: calvinisten

• schola privata: basisopleiding
• schola publica: hogeschool (vrije kunsten, recht, medicijnen, theologie)

- onderwijs is een zaak voor leken

- verplicht bijbellezen leidt tot afabetisatie