Item gefilterd op datum: december 2012

De arbeidsmarkt is een abstracte markt waar werkgevers (vraag) personeel vragen en werknemers en werkzoekenden (aanbod) zich aanbieden. Het aanbod van arbeid bestaat uit de werknemers die een baan hebben, de zelfstandigen en de werklozen. Dé arbeidsmarkt bestaat niet, de arbeidsmarkt bestaat uit een groot aantal deelmarkten die min of meer met elkaar in verbinding staan.

Vakbonden (werknemersbonden) en werkgevers(-bonden) onderhandelen over de arbeidsvoorwaarden van de werknemers en leggen dit vast in een collectieve arbeidsovereenkomst (cao). In een cao worden in de eerste plaats het loon en de normale arbeidstijd geregeld en daarnaast vakantieregelingen, pensioen, overuren en reiskostenvergoedingen.

Averechtse selectie kun je voorkomen door:

• Iedereen te verplichten zich te verzekeren. De goede risico’s moeten zich dan verzekeren, waardoor de gemiddelde premie laag blijft. Iedere autobezitter moet zich WA-verzekeren. Bij een verplichte verzekering staat solidariteit tussen goede risico’s en slechte risico’s voorop.
• Premiedifferentiatie in te voeren. Hoge risico’s betalen dan meer premie dan lage risico’s. Zo betaal je afhankelijk van de woonplaats een hogere of lagere WA-premie als autobezitter. Premiedifferentiatie gaat veelal gepaard met hogere transactiekosten.
• Invoering van een (vrijwillig) eigen risico en de invoering van een maximum vergoeding. Een eigen risico houdt in dat het eerste deel van het schadebedrag voor rekening komt van de verzekerde en niet voor de verzekeraar. Door een hoger eigen risico kan de premie lager zijn.
• Bonus-malusregeling: je krijgt een korting op te betalen premie naarmate je meer jaren rijdt zonder een schade bij de verzekering te claimen.

We zien hier dat de goede (de lage) risico’s opdraaien voor de slechte (hoge) risico’s. Als de goede risico’s massaal besluiten de verzekering op te zeggen, blijven alleen de slechte risico’s over en zal de premie drastisch stijgen. Er is hier sprake van averechtse selectie: de verzekeraar wil graag de goede risico’s als klant, maar hij bereikt het tegendeel: zijn klanten zijn de slechte risico’s. De goede (lage) risico’s verzekeren zich niet meer en alleen de slechte (hoge) risico’s blijven over. Verzekeren is dan niet meer zinvol omdat de premie de grens nadert waarop het niet meer zinvol is de fiets te verzekeren.

Het gevolg van verzekeren is dat je het niet meer zo nou neemt en de fiets niet voorziet van een goed en degelijk slot. Waarom daar geld aan uitgeven als de fiets toch verzekerd is? Dit noemen we moreel wangedrag of moreel risico (moral hazard). Omdat je verzekerd bent, word je onvoorzichtig en neemt de kans toe dat de fiets gestolen wordt. Stel dat als gevolg van moreel wangedrag het risico dat fiets gestolen wordt stijgt van 1 op 20 fietsen naar 1 op 10 fietsen. Dat betekent dan een verdubbeling van de premie van € 30 naar € 60.

Voor de fietser die wel over een degelijk fietsslot beschikt en zijn fiets altijd afsluit kan de verhoging van de premie een reden zijn om zich niet meer te verzekeren. De kans dat een fiets met een degelijk fietsslot gestolen wordt is immers 1 op 40. Bij een dagwaarde van de fiets van € 600 zou dat op een premie uitkomen van € 600/40 = € 15.

Als je een mooie fiets hebt, vind je het heel vervelend als die gestolen wordt. Dat de fiets gestolen wordt is een risico voor de bezitter van een fiets. Mensen houden niet van risico’s. Als fietsbezitter vertoon je - zoals dat heet - risico-avers gedrag. Omdat je het risico niet wilt lopen dat je fiets gestolen wordt, verzeker je de fiets.

Een verzekering is een overeenkomst tussen een verzekeraar en een verzekerde waarbij de verzekerde tegen betaling van een premie de garantie krijgt dat een schade aan de verzekerde door de verzekeraar wordt vergoed. De vraag naar verzekeringen is afhankelijk van de hoogte van de risico-aversie bij de consument, de hoogte van de premie en het inkomen van de consument.

De hoogte van de (verzekerings-) premie is afhankelijk van de kans dat de fiets gestolen wordt en de prijs van de fiets. Als er een kans is van 1 op 20 in één jaar dat je fiets gestolen wordt en de gemiddelde dagwaarde van een fiets is € 600 dan bedraagt de premie 1/20 × € 600 = € 30. Dit nog afgezien van de andere kosten van de verzekeringsmaatschappij zoals administratiekosten en overheadkosten en afgezien van de winstopslag voor de verzekeringsmaatschappij.

Transactiekosten zijn alle kosten die gemaakt worden om de ruil tot stand te brengen. Transactiekosten zijn terug te voeren op het gebrek aan informatie en vertrouwen. In de relatie tussen koper en verkoper is er sprake van asymmetrische informatie: de ene partij weet dan meer dan de andere partij. De koper kan zich wapenen tegen asymmetrische informatie, maar moet dan wel extra transactiekosten maken. Teveel asymmetrische informatie kan ertoe leiden dat een markt niet goed meer functioneert. Denk in dit geval bijvoorbeeld aan de markt voor tweedehands brommers. Als een markt niet goed meer functioneert, is er sprake van marktfalen. Van averechtse selectie is sprake als een koper die uit was op een goede brommer, met een slechte brommer naar huis gaat. Het geven van garantie en het opbouwen van een goede reputatie kan averechtse selectie en daarmee marktfalen voorkomen.

Consumeren is het kopen van producten voor de bevrediging van je behoeften. Bij sparen wordt de consumptie uitgesteld naar de toekomst. Hierbij is sprake van intertemporele ruil of ruilen over de tijd. Ook bij consumeren met vreemd vermogen is er sprake van ruilen over de tijd. Door te lenen wordt het moment van de koop vervroegd, het koopmoment wordt in de tijd naar voren gehaald. Hierbij ontstaat er een schuld.

De opofferingskosten van consumeren met geleend geld zijn gelijk aan de rente die over de lening moet worden betaald.

Sommige mensen hebben een laag inkomen en anderen een hoog inkomen. Een inkomensverdeling laat zien welk deel (percentage) van het totale inkomen een bepaald groep (percentage) van de mensen heeft. In een grafiek getekend, levert dit een lorenz-curve op. Een lorenz-curve geeft de mate van ongelijkheid van de inkomensverdeling over personen weer. Hoe dikker de buik van de lorenzcurve hoe ongelijker (schever) de inkomensverdeling. In de grafiek van de lorenzcurve zetten we op de horizontale as het cumulatief percentage personen en op de verticale as het cumulatief percentage van inkomen. De inkomsten lopen van laag naar hoog. Wanneer de relatieve of procentuele inkomensverschillen als gevolg van een herverdeling kleiner worden, is er sprake van nivellering. Als de relatieve of procentuele inkomensverschillen groter worden, is er sprake van denivellering. Denivelleren betekent dat de verhouding tussen hoge en lage inkomens kleiner wordt.

De dominante strategie is steal. De vrouw volgt die strategie, de man echter niet. Zouden zij beiden zonder vooraf te overleggen een rationele keuze maken, dan zouden ze beiden kiezen voor steal. Het resultaat zou dan voor beiden nul zijn. Zoals ook in dit filmpje is te zien, zou het maken van een afspraak kunnen leiden tot een beter resultaat, maar als je elkaar niet vertrouwt blijft de prikkel heel sterk om voor eigen belang te kiezen en dus niet-coöperatief (er is geen samenwerking) te zijn.

Bij de speltheorie wordt voorondersteld dat:

• Beslissingen van de ene partij invloed hebben op de beslissingen van de andere partij;
• Spelers rationeel handelen, ze streven naar een zo hoog mogelijke uitbetaling;
• Ze kunnen wanneer ze de keuze van elkaar weten, de keuze op die informatie afstemmen;
• De uitbetalingsmatrix geeft de te verwachten opbrengsten weer bij een bepaalde strategie;
• Er sprake is van evenwicht indien de uitkomst van het spel voorspeld kan worden. Twee dominante strategieën betekent een evenwicht in dominante strategieën. De strategie die in alle gevallen het minst oplevert is de gedomineerde strategie.