Item gefilterd op datum: december 2012

Traditioneel denken we vooral aan eindproducten als kostobjecten. Maar ook klanten, productgroepen, ordergroottes,… kunnen als kostobject worden beschouwd.

Het gebruik van een veelheid van kostobjecten geeft aanleiding tot een roll-up-benadering wat inhoudt dat de kostprijs van een product ontstaat door de kosten van elk kostobject te sommeren om de kostprijs van het product met zijn specifieke kenmerken qua ordergrootte, klantensoort, regio,… te bekomen.

Het niveau van de roll-up is afhankelijk van de strategische objectieven. Heel anders dan allocate-downsysteem van traditionele costingssystemen!

Onderdelenniveau is de meest gedetailleerde vorm van de producten met volgende kenmerken :

• De differentiatie in onderdelen reflecteert het verschil in kosten
• Een differentiatie volgens interne of externe leveranciers is nuttige informatie voor make or buy beslissingen
• Het verschil tussen veel gebruikte onderdelen (high volume part) en weinig gebruikte onderdelen (low volume part) komt in het geheel tot uiting

Klantenniveau is de meest gedetailleerde vorm van klanten met volgende kenmerken:

• Is noodzakelijk om winstgevendheidanalyse per klant mogelijk te maken
• We registreren een dubbele kost (deze van producten en deze van diensten)

Voorbeeld winstgevendheidanalyse

Resultaat klant = 1400 – 1700 = (300)

De klantrelatie moet dus onderzocht worden!a

Activity centers zijn een verzameling van gelijkaardige activiteiten, zoals deze van een bepaalde afdeling. Dus eigenlijk synoniem voor KOSTENPLAATSEN.

Zij vormen de band tussen middelen en activiteiten, maar hoe worden ze vastgelegd?

Voorbeeld

In realiteit wordt weinig gebruik gemaakt van resource drivers en zal men stap 1 dus overslaan.

Het betreft kostensoorten zoals personeelskosten, afschrijvingen, belastingen, diensten en diverse goederen.

Waar halen we de middelen? Meestal in de algemene boekhouding of budgetten.

Activiteiten zijn werkeenheden die deel uitmaken van de reële ondernemingsorganisatie en zijn niet noodzakelijk boekhoudkundige begrippen.

Activiteiten kunnen plaatsvinden op verschillende niveaus

• Niveau eenheid (unit level)
  VB: directe arbeidsuren, machine-uren, materiaal
• Niveau order/serie (batch level)
  VB: instellen machine, bestellen grondstoffen, verwerken verkooporders
• Niveau product (product level)
  VB: ontwikkelen product, testen nieuwe producten, onderhoud van bestaande materiaalstuklijst (bill of materials) en productieroutelijst (routing)
• Niveau onderneming (facility level)
  VB: algemene leiding, aanleveren verlichting en verwarming

Om de kost van een kostobject te bepalen werken we in 2 stappen :

• STAP 1 : middelen linken aan activiteiten
  
  Eerst worden de kostensoorten geïdentificeerd en bepalen we per kostensoort de totale kostenmassa. Daarna definiëren we per kostensoort de geschikte resource driver.
  
  Nadat we van elke resource driver het totale beschikbare volume kennen, kunnen we a.d.h.v. een eenvoudige deling (totale kostenmassa van kostensoort / volume resource driver van kostensoort) de kost per resource driver bepalen.
  
  Om de kost per activiteit te kennen, moeten we weten hoeveel eenheden resource driver door elk van de activiteiten wordt geconsumeerd.
  Dit vermenigvuldigen we met de kost per eenheid resource driver en dan komen we de kost van die bepaalde kostensoort voor die activiteit.

Herhalen we dit voor alle kostensoorten dan komen we uiteindelijk de totale kost van de activiteit uit

• STAP 2 : activiteiten linken aan kostobjecten
  
  We vertrekken van de kost per activiteit. We definiëren per activiteit de geschikte activity cost driver. Nadat we van elke activity cost driver het beschikbare volume kennen, kunnen we a.d.h.v. de deling (totale kost per activiteit / volume activity driver van die activiteit).
  
  Om de kosten van de activiteiten aan de kostobjecten toe te rekenen, moeten we weten hoeveel eenheden activity driver door elk van de kostobjecten worden geconsumeerd. Dit vermenigvuldigen we met de kost per eenheid activity driver en dan bekomen we de kost van die bepaalde activiteit voor dat kostobject.
  
  Wanneer we dit herhalen voor alle activiteiten, bekomen we de totale kost van het kostenobject.

Algemeen schema

Centraal staan de activiteiten. Toewijzing van de middelen aan de activiteiten gebeurt via zogenaamde “resource drivers”. Consumptie door de kostobjecten van de activiteiten gebeurt via “activity cost drivers”

Als resource driver wordt hier het aantal arbeidsuren genomen die de “product support”-afdeling besteden aan elk van deze 3 activiteiten (hier in %). De link tussen activiteiten en kostobjecten (hier producten) wordt gelegd door activity cost drivers.

Traditionele kostprijssystemen

OF DUS : producten gebruiken middelen

Voor zover het directe kosten betreft kan de toewijzing gebeuren op causale wijze. Indirecte kosten worden via verdeelsleutels toegerekend.

Activity based costing

OF DUS : activiteiten gebruiken middelen en objecten gebruiken activiteiten

Centraal staan de activiteiten. Deze kunnen slechts gerealiseerd worden dankzij middelen (kosten).

Anderzijds zijn het de kostenobjecten die activiteiten vragen. Kostobjecten zijn ruimer dan producten. Zij kunnen ook productgroepen, productlijnen, klanten, distributiekanalen en verkoopregio’s omvatten.

De indirecte kosten worden niet langer gespreid over “cost pools” die overeenstemmen met afdelingen of fysieke zones, maar wel per activiteit. De verdeelsleutels zijn niet langer uitsluitend gekoppeld aan het productievolume.

Een ABC-systeem identificeert en classificeert de belangrijkste activiteiten van het productieproces in 1 van deze 4 categorieën : unit-level, batch-level, product-level of facility-level.

ABC probeert oorzaak en gevolg relaties te benoemen om kosten te verdelen. Zodra de kosten van de activiteiten (afdelingen) bekend zijn, worden deze kosten toegewezen aan elk product afhankelijk van de mate waarin voor dit product gebruik gemaakt wordt van die diensten.

In vele bedrijven is de kostprijscalculatie gebaseerd op de veronderstelling dat de directe arbeidsuren de belangrijkste kostenveroorzaker (cost driver) zijn. Dit leidt ertoe dat veel indirecte kosten over de producten worden verdeeld naar rato van de directe arbeidsuren. Dit kan enkel met werkelijkheid overeenstemmen in arbeidsintensieve bedrijven die in massa een beperkt aantal gelijkaardige producten produceren.

In moderne bedrijven is dit NIET zo! Deze hebben een breed gamma van zeer verschillende producten.
Het deel van de indirecte kosten dat aan deze verschillende producten wordt toegewezen, kan niet meer afhankelijk zijn van directe uren, omdat er andere variabelen zijn die indirecte kosten creëren (speciale bewerkingen, productie op order versus productie op voorraad,…).

Door gebruik van verkeerde omslagsleutels (vb. directe arbeid) werken veel bedrijven met onjuiste kostprijzen. “Costing systems systematically distort product costs”

De in de kostenplaats verzamelde kosten kunnen moeilijk via dezelfde verdeelsleutel over de verschillende producten verdeeld worden, daar waar het verband tussen producten en kosten voor de verschillende kostensoorten anders is.