De Raad van State

• hebben een vernietigingsbevoegdheid = objectief contentieux
  • dit kan door elke belanghebbende worden aangevraagd : de belanghebbende moet er persoonlijk bij betrokken zijn, een actio popularis is verboden

** examen: kan Greenpeace actie ondernemen tegen een overheidsbeslissing (bv Brussel wilt de wegen verbreden waardoor er bossen verdwijnen)? Nee, de enige die er direct belang bij hebben zijn eventueel de omwonende. Toch is er soms wel een collectieve actie in het belang van het milieu **

• vernietigingsbevoegdheid:
  • alleen oordeling over legaliteit en niet over opportuniteit (alleen machtsafwenidng, schending van de wet)
  • de administratieve rechtshandeling verdwijnt definitief uit de rechtsorde ex tunc = de rechtshandeling wordt geacht nooit te hebben bestaan en deze vernietiging geldt erga omnes  dit is bijzonder omdat uitspraken altijd inter pares zijn en dus niet over privaatrechtelijke gevolgen gaat
  • stel dat je door de overheid bent geschaadt. Ook al is de uitspraak ex tunc, het duurt nog steeds zooo lang voor de RvS om een beslissing te maken dat je er geen gevolgen van gaat hebben. Daarom gaan veel mensen naar hof of RB om te pleiten voor een subjectief recht dat geschonden is
  • schorsingsbevoegdheid
    • bij uiterst hoogdringendheid spreken we over een kortgeding: dit is een bijzonder verzoek het heel snel moet gaan (bv bij uitwijzing)
    • het verzoekend partij moet aantonen dat vernietigingsmiddelen op het eerste gezicht kennelijk gegrond zijn en dat er dreiging is van een moeilijk te herstellen ernstig nadeel
  • exceptie van onwettigheid: RB kan de wet wel aan een Europese wet toetsen maar niet aan de grondwet. Op deze manier kan een RB wel besluiten om een KB niet toe te passen, maar hij is pas nietig als je naar de RvS gaat. In de concrete zaak

Federaal niveau: Raad voor Vreemdelingenbetwistingen

Vlaams niveau: Raad voor Vergunningsbetwistingen, Milieuhandhavingscollege, Raad voor betwistingen inzake studievoortgangbeslissingen

1. eerstelijnswerking : voor juridische vragen is er een wetswinkel waar je informatie krijgt over de verschillende mogelijkheden die er voor jou zijn (≠juridisch advies)

2. juridische eerstelijnsbijstand: een eerste juridisch advies

• huurdersbonden, vakbonden, ocmw’s
• bij de Commissies voor Juridische Bijstand kan je gratis of goedkoop eerste oriënterend juridisch advies krijgen, aanwijzing van advocaten op basis van specialisaties (meer niet 1 bepaalde advocaat)

3. juridische tweedelijnsbijstand: bijstand van een advocaat (kan pro-deo gebeuren als je te weinig inkomsten hebt)

c. Controle op het recht: administratieve rechtscolleges

burger tegen overheid

• beroep op ombudsman: onafhankelijke instantie die klachten behandelt over onbehoorlijk (≠onwettig) optreden over de overheid en vervult een adviserende rol (hebben geen beslissende bevoegdheid). Ze maken een jaarlijks verslag die in de politiek erg gevoelig ligt.
• administratief beroep: ≠jurisdictioneel beroep
  • gaan beroep stellen bij het orgaan van actief bestuur
  • hebben de mogelijkheid om legaliteit en opportuniteit te onderzoeken (terwijl beroep alleen op legaliteit berust)
• rechtsbescherming:

jurisdictioneel beroep bij de Raad van State:

• dubbele rol:
  • adviserende bevoegdheid (afdeling wetgeving: advies+preventieve controle, wettigheidscontrole op alle reglementaire regeringsbesluiten of van de individuele ministers)
  • afdeling bestuursrechtspraak: echte jurisdictionele rechtscollege die bevoegd is voor de vernietiging van administratieve rechtshandelingen
  • statuut sui generis:
    • adviserend: kan gevraagd worden om een dringend advies (binnen de 5 dagen)
    • het is een echt jurisdictionele rechtscollege
    • de rechter in de RvS is de staatsraad, en hij wordt bijgestaan door assesoren
    • hun advies is verplicht bij ontwerpen of wanneer 1/3 van de leden het aanvragen
    • het advies is echter niet bindend
    • bekijkt de juridisch-technische kant van de zaak

1^e aanleg:

1. rechtsingang op tegenspraak
   1. beginsel: partij neemt initiatief
   2. de eiser brengt de zaak voor de rechter en stelt een eis/vordering en de verweerder (verdedigende partij) kan een tegenvordering instellen
   3. ordering (=eis) voor de rechter brengen

c.i. dagvaarding: processtuk dat door de gerechtsdeurwaarder wordt betekend (aangetekend zodat je niet kan zeggen dat je de brief niet hebt ontvangen)

c.ii. verzoekschrift: griffier roept de partijen op via een gerechtsbrief om te verschijnen op de zitting die de rechter bepaalt

c.iii. vrijwillige verschijning: partijen stellen een verklaring op die ze op een vastgestelde inleidingszitting voorleggen aan de rechter

1. inleidende zitting
   1. partijen verschijnen in persoon of hun vertegenwoordigers (advocaat) voor de rechter (in fiscale zaken zijn de vertegenwoordigers de accountant of bedrijfsrevisor en in sociale geschillen de afgevaardigde van een vakbond)
   2. er zijn korte debatten mogelijk op inleidende zitting
   3. meestal wordt de zaak niet op de inleidende ritting behandeld
2. conclusies
   1. geschreven akte waarin partij eis of verweer formuleert
   2. vermeldt de middelen waarop de eis gebaseerd is
   3. een tegenvordering is mogelijk
   4. wordt de in staat stelling van een zaak genoemd
3. instaatstelling
   1. vaststellen pleitdatum (=rechtsdag)
   2. partijen komen zelf overeen over een aantal en termijn voor de conclusies, die vervolgens worden bekrachtigd door de rechter
4. terechtzitting
   1. pleidooien: gebeuren openbaar (uitz. zedezaken), partijen moeten niet zelf aanwezig zijn
5. uitspraak
   1. na de pleidooien worden de debatten gesloten = de RB trekt zich terug voor beraad
   2. de uitspraak van de rechter is dan uitiendelijk binnen een maand na het sluiten van de debatten, gebeurt eveneens openbaar, is gemotiveerd  vonnis= beslissing van lagere RB arrest= beslissing van een hof
   3. gezag van gewijsde:

c.i. beslissing is bindend voor de partijen

c.ii. rechtsmiddelen kunnen nog worden aangewend (beroep of verzet of cassatie)

c.iii. de RB wordt geacht juist te zijn, en is dit ook

c.iv. relatief gezag van gewijsde= uitspraak is bindend voor die partij (in particular)

c.v. absoluut gezag van gewijsde= als het het GW-hof is bijvoorbeeld = erga omnes

1. kracht van gewijse

d.i. uitspraak is definitief

1. rechtsmiddelen:
   1. verzet (als je niet komt opdagen zal er een verstek zijn = uitspraak terwijl je er niet bent, verzet is dan wanneer je wel komt en je gaat naar dezelfde rechtbank)
   2. hoger beroep (geen algemeen rechtsbeginsel, de appellant is de eiser in hoger beroep en de geïntimeerde is de verweerder in hoger beroep
   3. cassatie (gaat om de interpretatie, en het kan dus dat je doorwerzen wordt naar een rechtbank van het zelfde niveau, maar ergens anders)
   4. = middelen die de wet aan de partijen of aan derden toekent om een nieuwe beslissing te verkrijgen in een geschil waarin een rechter reeds uitspraak heeft gedaan
   5. gewone: verzet en hoger beroep, kan door de verliezende partij worden aangevraagd, heeft een schorsende werking: er mag niks worden uitgevoerd tot de nieuwe uitspraak)
   6. buitengewone: voorziening in cassatie, derdenverzet, herroeping van gewijsde(echt heeel uitzonderlijk)

- recht op een eerlijk proces

• recht van toegang tot een rechter
• openbaarheid v. terechtzitting opdat er controle kan zijn (met uitzondering van zedezaken)
• openbaarheid v. uitspraak : de rechter moet eigenlijk elk vonnis/arrest openbaar uitspreken maar in burgerlijke zaken gebeurt dit soms niet
• motivering van uitspraak : de rechter moet op alle zaken antwoord kunnen geven (dus als iemand 10 punten heeft om te verdedigen zal de rechter op al deze 10 punten een antwoord moeten geven)
• onafhankelijkheid en onpartijdigheid : onafhankelijkheid wil zeggen dat er geen schijn mag zijn dat de rechter afhankelijk is van de UM (cfr: spaghettiarrest)
• verbod van rechtsweigering: als een zaak voor een RB wordt ingeleid moét die RB deze aannemen
• uitspraak binnen een redelijk termijn : als een zaak bijzonder lang is mag je hem opwerpen en een strafvrmindering aanvragen waardoor iemand in bepaalde zaken wel schuldig kan worden verklaard en geen straf krijgt
• recht op dubbele aanleg: belangrijk hierbij is dat de nieuwe RB de zaak volledig vanaf 0 weer zal bekijken
• recht op verdediging = advocaat
• recht op verdediging-tegenspraak = recht op weerlegging van tegenspreken
• recht op uitvoering van bindende vonnissen en arresten: maatregelen opdat het vonnis wordt uitgevoerd (bv geld krijgen) maar dit wordt heel vaak niet uitgevoerd!

- strafrechtelijke immuniteit

• onschendbaarheid van koning (burgerrechtelijk en strafrechtelijk), minister en parlementsleden
• bepaalde personen zijn beperkingen gesteld aan rechtsvervolging