Sociaal recht is een hele gemende rechtstak. Het is zowel privaatrechtelijk (overeenkomsten tussen WG en WN) als publiekrechtelijk (verhoudingen overheid/uiterkeringsgerechtigde).

Onder het arbeidsrecht kan dan nog een onderscheid worden gemaakt tussen collectief arbeidsrecht en individueel arbeidsrecht

• wanneer het OM kennis krijgt van een misdrijf heeft hij volheid van vervolgingsrecht
• Ook het legaliteitsbeginsel geldt: er is opsporingsplicht en opsporingsrecht, al is er geen klacht of aangifte
• seponeren: zaak zonder gevolg klasseren, onderscheid:
  • beleidssepot (opportuniteitsbeginsel): de strafvervolging heeft geen bijdrage meer tot het algemeen belang
  • technisch sepot: bv: de zaak is verjaard, de verdachte is gestorven
• vervallen van de strafvordering kan wanneer:
  • verdachte is gestorven
  • minnelijke schikking (geldsom)
  • administratieve geldboete: het grootste voordeel hierbij is dat er niks in het strafblad terecht komt

opsporingsonderzoek: hoe wordt een misdrijf opgespoord?

a. via traditionele politiediensten: ze proberen misdrijven te voorkomen, de openbare rust en veiligheid te bewaren (preventief optreden)

b. gerechtelijke politie: opsporen en vaststellen van misdrijven. Zij treden repressief op, wat wilt zeggen dat zij niet degene zijn die parkeerboetes uitgeven maar dus verschillende functies hebben:

• staan onder functioneel gezag van Procureur des Konings
• alle noodzakelijke handelingen worden verplicht uitgevoerd te worden voor het onderzoek
• de officieren hebben grotere autonome opsporings- en vaststellingsbevoegdheid, maar staan zeer streng onder toezicht van de Procureur des Konings

c. Proces- verbaal

De gerechtelijke politie heeft hierbij een informatieplicht. De officiële akte die bevoegde overheden de toestemming strekt tot het bewijs van een misdrijf te zoeken zorgt ervoor dat er uitzonderingen zijn in verband met vaststelling van bepaalde feiten, verklaringen van personen+ eventuele gedane opsporingen.

d. Verdachten en getuigen

Mogen worden verhoord om inlichting over de betrokken feiten in te winnen. Er is wel een wetgeving die een minimale waarborg biedt, namelijk de Salduz-wetgeving: elk een die als verdachte verhoord wordt met de kans om vervolgd te worden heeft het recht op bijstand van een advocaat

e. Huiszoeking

• bevel van onderzoeksrechter vereist
• mag alleen tussen 5u en 21u
• kan op verzoek van een bewoner, vanwege hulpgeroep, noodtoestand, heterdaad
• moet schriftelijke en voorafgaande toesemming worden gegeven door de bewoner
• wanneer er een onwettige huiszoeking is, is dit een onrechtmatig verkregen bewijs en wordt de zaak gesponeerd
• doorzoeken van een voertuig mag alleen wanneer er sterke aanwijzingen zijn tot betrekking tot een misdaad (bv: je ziet iemand een laptop stelen uit een andere auto en die in zijn auto steken. Je mag dan vragen om zijn auto te doorzoeken)

f. Fouilleren

Idem als doorzoeken van een voertuig

g. Bijzondere inbreken op privacy

• provocatie is verboden: de verdachte zelf laten toehappen in het geval dat hij zonder deze provocatie de daad niet had gepleegd

h. Betrapping op heterdaad

=ontdekken van het misdrijf terwijl het gepleegd wordt

Er mogen bijzondere bevoegdheden worden uitgeoefend onder leiding van de Procureur des Konings opdat er geen bewijs verloren zou gaan (bv: als je iemand betrapt en hij heeft zijn ID niet bij mag je hem verzoeken naar zijn huis te gaan en ID te halen. Dit geldt dan nogsteeds als heterdaad)

na het opsporingsonderzoek

• seponeren
• bemiddeling in strafzaken (overeenkomsten proberen te vinden betreffende de schade en herstel, wanneer dit voor zowel slachtoffer en verdacht als aanvaardbaar wordt geacht  geen tussenkomst rechter)
• minnelijke schikking (strafvervolging vervalt door geldsom te betalen)
• strafrechtelijke vervolging
  • rechtstreeks voor vonnisgerecht
  • gerechtelijk onderzoek

3. Het gerechtelijk onderzoek (vonnisfase)

De onderzoeksrechter gaat hierbij alles ondezoeken. De handelingen om daders op te sporen en bewijzen te verzamelen zijn reeds gepaseerd. De onderzoeksrechter is onafhankelikj en onpartijdig.

vordering G.O

aanvraag door OM en/of door de burgerlijke partijstelling van iemand die beweert benadeeld te zijn door de misdaad/wanbedrijf (met als doel om schade te herstellen)

de onderzoeksrechter

1. Heeft principiële onderzoeksverplichting

2. Heeft de volledige leiding over het onderzoek, kan beroep doen op politiediensten

kenmerken

• schriftelijk
• geheim (inzage in het dossier is niet altijd mogelijk)
• niet-contradictoir

onderzoeksmethode

• ondervragen
• verhoren van verdacht of getuige
  • verdachte heeft steeds zwijgrecht
• huiszoeking en inbeslagname, met de zelfde voorwaarde als bij de onderzoeksfase
• inkijkoperatie
• controleren telecommunicatie
• plaatsbezoek (reconstructie)
• deskundigen aanstellen (bevel tot DNA onderzoek)

voorlopige hechtenis

volgens de rechten van de mens heeft een ieder recht op persoonlijke vrijheid. Toch is er de mogelijkheid tot vrijheidsberoving. Hier zijn hele strenge regels omtrent want: iedereen is onschuldig, tenzij schuldig verklaard door een definitieve rechterlijke uitspraak. De enige reden dat een onschuldig iemand van zijn vrijheid dus mag worden beroofd is indien het OM er maatschappelijke noodzaak in ziet. Voorlopige hechtnis gebeurt in 3 fasen:

1. Aanhouding en arrestatie:

• door politie of parket
• ≠ voorlopige hechtenis
• arrestatie is 24u, aanhouding is langer dan 24u
• gearresteerde heeft recht op bijstand door een advocaat

2. Bevel tot medebrenging

• door onderzoeksrechter
• maximum 24u
• de verdachte wordt ergens naar meegebracht om te kunnen ondervragen

3. Bevel tot aanhouding

• is een rechterlijk bevel door de onderzoeksrechter
• er is nogsteeds een vermoeden van onschuld

vereisten van voorlopige hechtenis

• moet een misdrijf zijn dat door met de correctionele gevangenisstraf 1 jaar bestraft zou worden
• moeten ernstige aanwijzingen zijn van schuld
• de hechtenis moet een volstrekte noodzakelijkheid zijn voor openbare veiligheid
• er is een restrictieve interpretatie : als de maximumstraf <15jaar moeten er ernstige aanwijzingen zijn dat de betrokkene de misdrijven opnieuw zou plegen
• deze voorwaarden gelden allemaal niet bij misdrijven waarvoor de maximumstraf >15jaar

Er wordt is steeds 5 dagen vrijheidsberoving. Na deze 5 dagen beslist de Raadkamer of er langere aanhouding noodzakelijk is. Hierbij moet verplicht ook een advocaat aanwezig zijn.

algemeen

De duur moet steeds van redelijke termijn zijn, maar er zijn gevallen waarin het heel erg lang duurt (vooral in Amerika). Bij onrechtmatige vrijheidsberoving kan de betrokkene om een schadevergoeding vragen.

Voorlopige hechtenis is altijd de ultimum remedium. Het is de laatst gewenste stap (hiervoor: contactverbod, plaatsverbod, aanmeldingsplicht, …)

4. Na het gerechtelijk onderzoek

De Raadkamer treedt hierbij op vooralleer iemand naar de correctionele RB wordt gestuurd. Deze treedt op als onafhankelijke, onpartijdige rechtsinstantie die gaat oordelen of de betrokkene wel echt een voldoende zware straf heeft gepleegd om naar de RB te gaan. Dit wordt gedaan omdat de correctionele RB een hele sterke connotatie heeft, en veel zou kunnen uitmaken voor de toekomst van de betrokkene.

Mogelijkheden:

• internering: de Raadkamer beslist over uitzonderlijk (on)schuld, en de verdachte wordt niet toerekeningsvatbaar verklaard
• buitenvervolgingstelling: er wordt besloten om niet te vervolgen, maar heropening van het dossier blijft altijd mogelijk bij nieuwe elementen
• verwijzing naar het vonnisgerecht: correctionele RB, politieRB of Hof van Assisen

1. Strafprocedure en openbaar ministerie

wat

Bij overtreden van de strafwet of een inbreuk van maatschappelijke orde wordt er een strafvordering ingediend.

wie

De OM mogen deze indienen omdat de samenleving vertegenwoordigen.

taak

toepassing van de strafwet vorderen: samenstelling strafdossier, waken dat strafrechtsplegingen goed worden uitgevoerd, waken dat door de rechter uitgesproken straffen worden uitgevoer

Strafproces houdt altijd 2 fasen in: onderzoeksfase en vonnisfase

2. Opsporingsonderzoek (fase1: onderzoek)

aanvang: hoe krijgt OM kennis van een misdrijf?

a. klacht: een persoon die beweert benadeeld te zijn door een misdrijf doet aangifte, wat niet duidt op automatische vervolging

b. aangifte: wanneer de overheid, openbaar officier of ambtenaar in uitoefening van zijn ambt kennis krijgt van een misdrijf is hij verplicht om deze te melden aan de Procureur des Konings

c. vaststelling door politiediensten

• materieel element: er moet veruiterlijking zijn van gedragingen die op de door de wet omschreven wijze hebben plaatsgevonden
• moreel element: als je enkel de wil had om het te doen geldt het niet
• nullum crimen sine culpa: zonder feiten geen straf ongeacht:
  • onachtzaamheid: of je het nu wou doen of niet, je hebt het wel gedaan (bv: 100km rijden waar je 50 mag)
  • opzet
  • schuld door wetsinbreuk
• wederrechtelijke karakter

- Een misdrijf kan enkel uigevoerd worden als het effectief is uitgevoerd, door de wet omschreven is en een straf kent, wat belangrijk is voor de bescherming door algemene principes van het strafrecht.

- Een moeilijkheid wordt ook ondervonden met minderjarigen. Vanaf welk moment is iemand nu schuldig? Minderjarigen worden nogsteeds deels aan het strafrecht onttrokken en kunnen niet voor de strafRB komen maar komen bij de jeugdRB terecht. In uitzonderlijke gevallen kunnen 16-18 jarigen uithanden worden gegeven en toch wel bij de strafRB vervoordeeld worden.

- Indeling van misdrijven:

a. volgens aard

• overtredingen: vrijheidsstraffen van 1-7dagen met een geldboete van 1-25euro en werkstraffen van 20-45uur
• wanbedrijven: vrijheidsstraffen van < 5 jaar, geldboete van meer dan 26 euro en werkstraffen van 46 tot 300 uur
• misdaad: vrijheidsstraffen van ≥5 jaar en met een geldboete van meer dan 26euro

Bij deze 3 zijn er verschillende regels van toepassing (opzet, deelneming, poging, verzachtende omstandigheden, duur van verjaring)

b. volgens moreel element

• opzettelijke misdrijven
• onopzettelijke misdrijven

Opzet is een onderscheidend criterium en wanneer er bewijs kan worden aangetoond van onopzettelijkheid kan er een strafvermindering in treding werken bv.

c. volgens uitvoeringswijze

• handeling: je had iets moeten doen
• verzuim: je had iets juist niet moeten doen bv: je zoon rijdt een fietser aan en rijdt uit schrik weg. Hij zegt het tegen zijn ouders, en zijn ouders wachten 30minuten met de politie te bellen. De fietser is overleden maar uit onderzoek blijkt dat als de ambulance er eerder bij was geweest hij het nog had overleefd: schuldverzuim
• aflopende misdrijven
• voortdurende misdrijven bv: witwassen. Dit stopt nooit, en dus kan het ni verjaren. Dit in tegenstelling tot aflopende misdrijven die op 1 moment plaats vinden en dus kunnen verjaren

Rechtsvaardigingsgronden

Wettige verdediging en noodtoestand:

Dit is geldig voor bescherming van personen en niet van goederen. De gedragingen worden niet opgeheven, enkel de schuld kan worden opgeheven. Er kan besloten worden over te gaan tot:

• verschoning: straf wordt verminderd of uitgesloten
• verzachtende omstandigheden: soevereine beslissing door rechter

Een noodtoestand is wanneer er een overtreden wordt gepleegd vanwege een hoger doel (bv: ambulance dat door rood rijdt).

Heel belangrijk is ook dat de afweringsdaad ongeblikkelijk noodzakelijk zijn: als je niks had gedaan was het fout gegaan. Als je wordt beroofd, de dader loopt weg, jij loopt achter hem aan en schiet hem neer is het geen wettige verdediging, omdat je op dat ogenblik de politie al had kunnen bellen.

Strafbare poging en deelneming

Poging:

bv: je begint te denken hoe je examen vragen kan krijgen en je begint het te proberen te kraken. Ben je strafbaar?

• het louter voornemen is niet strafbaar als voorbereiding
• pas van het begin van de uitvoering is een zaak strafbaar. Hier in België betekent dat dat er tenminste een materële gedraging moet zijn.
• dit is heel moeilijk te beoordelen omdat wat telt? de daad of het inzicht??

Deelneming:

bv: je plant met een groep een overval. Jij bent de chauffeur, een ander heeft materiaal gekocht en de 3^e breekt in. Ben jij ook vervolgbaar wegens diefstal?

• belangrijk is het verschil tussen mededader en medeplichtige:
  • mededader: je doet echt mee
  • medeplichtig: je helpt
• je wordt steeds voor dezelfde straf vervolg maar het verschil medeplichtig/-dader zal wel uitmaken of je een lichtere straf kan krijgen

bv: je spreekt af met 5 om een bankoverval te plegen maar je spreekt af om geen geweld erbij te gebruiken. Als 1 toch de bankbediende doodschit wordt ook iedereen vervolgd voor doodslag.