Het legaliteitsbeginsel: nulla poena sine lege

Het strafrecht is een absoluut recht waardoor:

1. Zeer strikte interpretatie van de strafwet moet worden aangenomen:

• de rechter heeft heel weinig vrijheid
  • bv: dine and dash is geen diefstal en kon dus niet worden vervolgd tot het uitdrukkelijk in de wet kwam
  • bv: een valse nummerplaat is geen valsheid in geschriften
  • diefstal van elektriciteit is geen diefstal omdat er geen goed wordt weggenomen
  • verkrachting was vroeger een begrip dat geen betrekking had tot verkrachting tussen echtgenoten of mensen van hetzelfde geslacht
• autonome betekenis
• de bedoeling van de wetgever moet gerespecteerd worden
• handelen naar analogie is niet mogelijk

2. Niet-retroactieve werking

• moet nagegaan worden of de gedraging strafbaar was op het ogenblik van de gepleegde feiten
• het strafrecht geraakt nooit in onbruik

3. Ne bis in idem

• je kan nooit 2 keer veroordeeld worden voor dezelfde feiten, er wordt telkens 1 straf “gekozen”
• dit is voornamelijk een nationaal principe

Toepassing van de strafwet

1. Territorialiteitsbeginsel: elke misdaad in België wordt in België vervolgd. Dit geldt:

• ongeacht de nationaliteit van de dader of het slachtoffer
• ongeacht of de feiten in het buitenland strafbaar zijn of niet
• buitenlandse ambassades: zijn een uitzondering. Als er een misdaad gebeurt in de Belgische ambassade is dit opzich in België bestrafbaar, maar er geldt diplomatieke onschendbaarheid, dus veel is er niet aan
• territoriale zee: de zee geldt tot 12 km van de kust. Maar aan boord van een schip geldt de vlag waarmee dat schip vaart dus als er ites gebeurt aan boord van een Russisch schip 6km van de Belgische kust valt het onder het Russische strafrecht
• luchtruim: het vliegtuig zelf is territoir

2. Plaats van het misdrijf

Het is niet altijd makelijk te bepalen waar een misdrijf precies plaats heeft gevonden:

bv: een man staat met een revolver op Nederlands grondgebied, schiet zijn vrouw neer op Belgisch grondgebied en zij overlijdt in een Duits ziekenhuis (dit is echt mogelijk op het 3 landen punt)

• in België geldt dan de ubiquiteitsleer: het misdrijf situeert zich op alle plaatsen waar zich een gedraging voordoet die een constitutief element van het misdrijf uitmaakt
• leer van de ondeelbaarheid: de Belgische rechter mag kennis nemen van alle elementen die van het misdrijf een ondeelbaar geheel hebben gevormd (zonder deze gebeurtenis had het misdrijf niet plaatsgevonden)
• non bis in idem niet te vergeten

Internationaal gezien zijn er echter nog geen of weinig regels hier over. Er is daarom nood aan internationale coördinatie wat er wel enigszins al is gekomen. Dit zorgt soms voor nog meer conflicten. Er zijn 4 gronden waarop België mag optreden bij een straffelijke feit in het buitenland:

• bescherming nationale veiligheid (terroristen die een aanslag willen plegen op België)
• nationaliteit van de dader
• nationaliteit van het slachtoffer (bediscuteerbaar, maar het meest bekende voorbeeld is Eichmann die in Israël werd veroordeelt voor de Holocaust)
• internationaal strafwaardig karakter van het feit. Hieruit is de genocidewet gevolgd. Dit was een moeilijke wet vroeger omdat elke staatshoofd aansprakelijk zou kunnen worden gesteld voor volkerenmoorden. Er zijn daarom 2 beperkingen gekomen:
  • burgers mogen geen verzoeken meer indienen
  • een Belg moet een slachtoffer zijn geweest

Materieel strafrecht en strafprocesrecht

Materieel strafrecht: geheel van rechtsregels waardoor bepaalde gedragingen strafbaar worden gesteld en gesanctioneerd kunnen worden

• gericht aan de burgers
• regels die strafrechtelijke verantwoordelijkheid bepalen

Strafprocesrecht: dit zijn de procedurele regels waar de overheid aan moet gehoorzamen.

• wie is belast met de uitvoering en toepassing van de regels?
• wie oefent strafvordering uit en op welke wijze?

Politieke dimensie van strafrecht

Heel belangrijk is dat enkel en alleen de wetgever mag bepalen welke gedragingen strafbaar zijn (tegenwoordig is er ook wel een licht scheiding der machten vanwege de GAS-boetes waardoor de ambtenaren ook zeggenschap krijgen). Daarboven op is het heel erg belangrijk dat wanneer iets niet in het strafrecht staat, het ook absoluut niet strafbaar is!

Strafrecht is een weerspiegeling van moreel bewustzijn en rechtsbewustzijn van de bevolking:

• legaliteitsbeginsel: nulla poena sine lege
• subsidiariteitsbeginsel
• democratische consensus: het strafrecht is dynamisch (invoering euthanasiewet minderjarigen in België levert in het buitenland heel wat opheffing op)

Het einde van een vennootschap kan vrijwillig (ontbinding) en in geval van insolvabiliteit zal zo snel mogelijk getracht worden om de discontinuïteit te vermijden en desnoods vereffenen, maar altijd is faillissement de laatste stap. De procedure:

1. Kamers van handelsonderzoek:

dit gebeurt constant door de RB van koophandel, die gegevens verzamelt van ondernemingen die in moeilijkheden kunnen komen en proberen op voorhand dan al een oplossing te zoeken

2. Procedure van gerechtelijke reorganisatie:

dit is wanneer de onderneming een aanvraag doet op een moratorium, waarbij hij 6 maanden langs beschermd is tegen zijn SE’s. In deze tijd in het cruciaal om de problemen op te lossen en de continuïteit van de onderneming weer te bevorderen. Indien nodig kunnen er minnelijke akkoorden worden afgesloten (kwijtschelding van 50% van de schulden, de andere 50% op termijn betalen), collectieve akkoorden (herstelplannen) of kan de onderneming aan de gemeenschap worden overgedragen

3. Maar wanneer het moratorium niet helpt moet het faillissement worden uitgesproken:

• de RB geeft het vonnis van faillietverklaring
• er wordt een collectief beslag gelegd ten voordele van gezamelijke schuldeisers dat dan wordt verdeeld volgens gelijkheid (maar onthou de SE’s die voorrang hebben, waardoor er vaak voor kleinere SE’s helemaal niks overblijft)
• er wordt een curator in gesteld met een team die de venootschap gaat beheren, de boedel zal vereffen en de opbrengsten samenstelt en verdeelt (wat super lang kan duren)

Gevolgen voor de SE’s houden in dat er pondspondsgewijze wordt verdeelt wat wilt zeggen dat er relatief wordt verdeelt volgens de schuld die hij nog open heeft staan

Bij fout van de vennootschap geldt contractuele aansprakelijkheid:

• bestuurder heeft een fout gemaakt in de uitoefening van zijn opdracht
• bestuurd heeft de vennootschapswet/statuten overtreden
• kwijting/ décharge is mogelijk wanneer de jaarrekening is goedgekeurd

Bij buiten-contractuele aansprakelijkheid

• deze vorderingen verjaren na 5 jaar

Gronden voor aanspraking:

1. Gewone bestuurdersfout

• bij het falen in beleid
• een normaal zorgvuldig bestuurder had in dezelfde omstandigheden dezelfde fouten gemaakt
• hier geldt dan individuele aansprakelijkheid

2. Inbreuk op statuten/vennootschapswetgeving

Hier geldt hoofdelijke aansprakelijkheid, tenzij er geen schuld is en de inbreuk wordt aangeklaagd op de allereerste algemene vergadering

3. Onrechtmatige daad

Bij schenden van de algemene zorgvuldigheidsnorm en er is schade.

4. Kennelijk grove fout: failissement

• een kennelijk grove fout heeft geleid tot het failissement (er is een oorzakelijk verband te vinden)  kan persoonlijk en eventueel hoofdelijk worden aangeklaagd

5. Aansprakelijkheid fiscale schulden en socialezekerheidsbijdragen

• er is een verzwaard persoonelijk en hoofdelijk aansprakelijkheidsregime