• voor de geboorte
  • proliferatie: vorming nieuwe cellen (primitieve neuronen en glia cellen) uit stamcellen
  • migratie: neuronen en glia cellen bewegen naar de uiteindelijk bestemming, volgen chemische paden (vele immunoglobulines, chemokines)
  • differentiatie: neuronen ontwikkelen vorm (eerst axon, dan dendrieten), wordt deels bepaald door omgeving en ontwikkelingsstatus (bij transplantatie)

• na geboorte ook
  • myelinatie: myelinevorming door glia cellen, eerst ruggemerg, dan hindbrain, midbrain, forebrain (gedurende vele jaren)
  • synaptogenese: vorming van synapsen, gaat door gedurende leven, maar neemt wel af
  • apoptosis: geprogrammeerde afsterving cellen

• opbouwen van de hersenontwikkeling, parafraserend:

1. plaats deze axonen hier, en die dendrieten daar

2. kijk of het werkt en verwijder wat niet werkt

3. maak af en toe nieuwe verbindingen en behoudt alleen de meest succesvolle verbindingen

• opbouw met name bij embryo’s en kinderen maar gaat ook nog door bij volwassenen

• let op: effecten van leren en ontwikkeling zijn moeilijk te onderscheiden

• nervous system
  • centraal systeem: hersenen & ruggemerg
  • perifeer systeem: somatisch en autonoom zenuwstelsel (sympatisch vs. parasympatisch: ligging, functie, neurotransmittors)
• navigeren: dorsaal, ventraal, posterior, anterior, lateraal, mediaal etc.
• ruggemerg: Bell-Magendie wet, witte/grijze stof
• hersenstructuren
  • hindbrain: pons (slapen, kruising), cerebellum (bewegen, evenwicht), medulla (vegatatief); ook : hersenstam, craniale zenuwen
  • midbrain: superior colliculus, substantia nigra
  • forebrain: cerebrale cortex, limbisch systeem, basale ganglia, hippocampus; (hypo-) thalamus
• cerebrale cortex, kwabben: pariëtaal (ruimtelijk, homunculus), frontaal (planning, werkgeheugen, motoriek, homunculus), occipitaal (visueel), temporaal (taal, herkennen)
• cortex (schors): 6 laminae, kolommen, inter-hemisferische verbindingen
• methoden: hersenanatomie (frenologie), hersenactiviteit (EEG, MEG, fMRI), hersen-beschadigingen, stimulatie (TMS, electrisch, chemisch)
• over diersoorten: relatie ratio hersenmassa- lichaamsmassa en IQ is beperkt
• mensen: (beperkte) relatie tussen IQ en grijze massa en specifieke hersengebieden,oorzaak of gevolg?
• geringe geslachtsverschillen: hangt vermoedelijk (deels?) samen met verschil in interesse

• vrouwen hebben (vergeleken met mannen)
  • kleinere hersenen (ook relatief tot lichaamsafmetingen)
  • meer en diepere sulci
  • grotere neurondichtheid in sommige temporaal kwabdelen
  • vaker gelijke afmetingen van de linker en rechter temporaal kwabben
  • andere vorm van de visuele cortex
  • grotere hippocampus
  • kleinere amygdala
• nauwelijks gedragsverschillen
  • IQ gelijk
  • vrouwen praten niet meer, mannen schaken niet beter
  • erkend verschil: mannen hebben beter ruimtelijke vaardigheden (bv. navigatie), vrouwen scoren meestal verbaal hoger
  • verschillen meestal vanwege interesseverschillen (is dat aangeleerd??)
• mannen en vrouwen
  • (grijze massa correleert met IQ)
  • vrouwen hebben een vergelijkbaar cortex oppervlak en aantal neuronen (vanwege meer sulci bij vrouwen )