• tumoren, infecties, bestraling, gif
• ziektes: Parkinson, Alzheimer
• beschadiging (traumatic brain injury: TBI), bv. kogel:
• harde klap: hersenen botsen tegen de schedel (closed-head injury)
• beroerte of herseninfarct (stroke= cerebrovascular accident = CVA)

• musici
  • hebben groter (muziek)gebied in temporaal cortex en subcorticale gebieden
  • hebben sterkere MEG reakties op pure tonen
  • vroeg beginnen lijkt goed
  • hebben een dikkere cortex in gebieden verantwoordelijk voor kijken en handsturing:

- relevante hersengebieden groeien door oefening?

OF

- grotere gebieden stimuleren muziekontwikkeling?

• overplasticiteit: musician’s (& writer’s) cramp
  • overlappende neurale gebieden voor verschillende vingers in cortex en thalamus verstoren onafhankelijke aansturing vingers (focal hand dystionia)

• hoeveel verandering in de hersenen is mogelijk door (afname aan) ervaringen?

• vroegblinden
  • tasttaken en verbale taken vertoonden activiteit in the visuele (occipitaal) cortex
  • TMS van de occipitaalkwab verstoorde tastzin en verbale prestaties (“noem een werkwoord geassocieerd met: appel?”) in deze vroegblinden
  • visuele cortex van (laat-)blinden niet meer gevoelig voor visuele flitsen door TMS

visuele cortex wordt gebruikt voor verwerking van andere informatie

• axonen en dendrieten passen hun structuur voortdurend aan
  • wel langzamer bij oudere individuen
  • bij dieren: een stimulerende omgeving veroorzaakt dikkere cortex en meer dendrieten, maar …
  • … deels veroorzaakt door meer beweging
  • een overstimulerende omgeving is niet beter

• zeer-hoogopgeleiden hebben meer vertakte dendrieten
  • oorzaak of gevolg?

• bewegen is goed voor hersenontwikkeling, (juist ook voor ouderen)