• (andere) zoogdieren
  • feromonen worden afgescheiden door dieren om het (sexueel) gedrag van andere dieren te beïnvloeden
  • vomero-nasal organ (VNO) voor waarneming van (alleen) feromonen
  • supergevoelig, superspecifiek, geen adaptatie
  • stuurt voortplantingsdrang

• mensen  beperkt effect van feromonen
  • rudimentaire VNO bevat geen receptorcellen; wel via reukorgaan
  • feromonen beïnvloeden zweten, huidtemperatuur, selectedert hypothalamus (onbewust)
  • beïnvloedt ritme menstruele cyclus (samenwonende vrouwen)

• zintuig  reuk (smell) gewaarwording  geur (olfaction)

• receptorcellen: olfactory cells

- leven ong. 1 maand

- hebben draadachtige dendrieten die voor
bepaalde geuren gevoelig zijn

• een bepaalde geur selectedert een specifiek deel van de
  olfactory bulb (=corticaal gebied)

• snelle adaptatie

• verbonden met hersengebieden die de voedinginname
  en reproductie sturen

• onderzoek naar ‘basisgeuren’
  • anosmia: geen reukwaarneming
  • specific anosmia: geen receptoren voor een bepaalde geurstof (bv. 2-3%: ruikt geen zweet)

5 -26 anosmia’s  5-26 basisgeuren?

• genetisch onderzoek: mens heeft ong. 350 verschillende geurreceptoren

• in individueel verschillende verhoudingen (niet alleen ‘smaken verschillen’)

• één receptor blijkt met name (maar niet alleen) gevoelig voor één bepaalde geurstof

• gezamenlijk geven receptoren een precies ‘geurbeeld’

• beïnvloeden onze stemming (onbewust)

• genetisch (nature)
  • bv. ongevoeligheid PTC (een bittere substantie): afhankelijk van 1 gen
  • super-tasters blijken meer smaakpapillen te hebben bij de punt van de tong

• aangeleerd (nurture)
  • door gewenning (cultuur)

• ook beïnvloed door de menstruele cyclus
  • verhoogde gevoeligheid vroeg in de zwangerschap

• fantoomsmaken
  • anterieure (voorste) 2/3 van de tong  7e craniale zenuw
  • posterieure (achterste) deel tong en keel 9e en 10e craniale zenuw
  • door uitval van een craniale smaakzenuw  fantoomsmaken  nauwe samenwerking tussen anterieure en posterieure smaakgebieden

• smaaksignaal gaat via de medulla oblongata, pons, laterale hypothalamus, amygdala, ventraal-posterieure thalamus, naar de cerebrale cortex:
  • primary gustatory cortex (=insula: smaak)
  • somatosensorische cortex (gevoel)
• n.b.: geen kruising tong helften

ipsilateraal