Japan is het eerste land dat volledig geïndustrialiseerd is in totaal niet-Westerse context. Halfweg 19^e eeuw was Japan nog feodaal land, maar in de 20^e eeuw na W.O.II is de economische ontwikkeling super snel gegaan! BNP van Japan is het tweede hoogste!

• Hoe mogelijk?

Waarschijnlijk door specifieke karakter van Japanse ondernemingen:

• ‘Bottom up’ besluitvorming
  : werknemers op alle niveaus worden geconsulteerd over te
  nemen beslissingen
  : vaak ontmoetingen tussen ‘top’ en ‘basis’
• Jobrotatie
  : werknemers zijn minder gespecialiseerd omdat ze zeer vaak
  veranderen van functie binnen het bedrijf
  : werknemers weten wél veel af van het bedrijf omdat ze overal al hebben gewerkt
• Gebonden aan het bedrijf
  : werknemers identificeren zichzelf met het bedrijf, in ruil
  daarvoor ontvangen ze zekerheid
  : individu maakt zich ondergeschikt aan de groep
   in de organigrammen wordt als eenheid niet de individuele
  positie genomen maar de groep!
• Bedrijf zorgt voor alle aspecten van het leven
  : Japanse ondernemingen organiseren bijvoorbeeld de vrije tijd

• Het is waar dat in grote organisaties macht wordt gecentraliseerd
• Maar extreme machtsongelijkheid komt niet enkel in grote organisaties voor, ook in kleine groepen.
• In kleinere organisaties vaak strakkere controle, want door de specialisatie in de bureaucratie, hebben de mensen aan de top vaak maar weinig controle over administratieve beslissingen die genomen worden door ondergeschikten
• In zekere zin oefenen vaak ondergeschikten een vorm van controle uit op hun superieuren.

Besluit:
Ja en nee. Macht wordt inderdaad gecentraliseerd in grote groepen, maar dit is ook het geval in kleinere groepen. In deze laatste is de machtsongelijkheid vaak strakker omdat de activiteiten van de werknemers onmiddellijk zichtbaar zijn voor de bedrijfsleiding.

Uit Webers model kan je afleiden dat de macht geconcentreerd is aan de top. Een grote organisatie is een piramide met de meerderheid van de leden onderaan, in relatief machteloze posities.

• Robert Michels (leerling Weber): hypothese die hij de ‘ijzeren wet van de oligarchie’ noemde.

Oligarchie

= bestuur is in handen van weinigen

Michels ‘ijzeren wet’ is gebaseerd op onderzoek naar de Sociaal-Democratische Partij van Duitsland (sdp), na W.O.I.

• Centrale ideaal van deze partij was de participatie van de massa in het politieke besluitvormingsproces
• Naarmate de partij groeide en belangrijker werd, ontwikkelde zij zich tot een heuse bureaucratie

Volgens Michels vertonen alle grote organisaties deze tendens.

• Bestuur in handen van enkel is een onvermijdelijk aspect van grote organisaties
• In moderne maatschappij bestaat er spanning tussen een tendens naar bureaucratie en een tendens naar democratie
  • Paradoxaal!
    Democratie veronderstelt de participatie van de massa aan politieke besluitvorming.
    Dit is onmogelijk zonder vorming van democratische partijen.
    Maar dit leidt dan weer tot ontwikkeling van grote, bureaucratische partijen gedomineerd door machtskliekjes!

Webers ideaaltype ziet enkele zaken over het hoofd. Het is onrealistisch te denken dat ambtenaren die jarenlang een bureau delen ook niet met elkaar een persoonlijke relatie aangaan.

Onderzoek organisatiesocioloog Peter Blau:

• Bureaucratie als formele groep niet nuttig als er geen informele groepen bij zijn, dus: informele groepvorming is essentieel.

‘Openlandschapbureau’:
Ambtenaren zagen elkaar maar de procedure verbood om collega’s te raadplegen op hetzelfde niveau van de hiërarchische ladder. (=formele regel) Maar als ze even uit het dossier niet wijs geraakte, hielden ze zich niet aan deze regel uit vrees incompetent over te komen bij overste en zo kans op promotie te verspelen.

Door de regel te omzeilen geraakten de ambtenaren:

• makkelijker aan de nodige informatie om hun probleem op te lossen
• vermeden ze het oordeel van de superieur
• verminderden ze de ongemakken van het alleen werken

De informele omzeiling van formele procedures zorgde voor vlottere verloop bureaucratische opdracht!

• Ontstaan van netwerk van loyaliteiten onder gelijke ambtenaren, soort primaire groep relatie.
• Er werd meer initiatief en verantwoordelijkheid genomen dan toegestaan door procedures, wat efficiëntie van de dienst ten goede kwam!!

Informele netwerken ontstaan op ieder niveau van bureaucratische organisaties.

 Aan de top kunnen informele relaties zelfs belangrijker zijn in de werkelijke
machtsstructuur dan de formele, voorgeschreven gang van zaken doet
vermoeden!