Westerse culturen: mensen hebben een onafhankelijk zelfbeeld (manier om zichzelf te definiëren in termen van de eigen interne gedachten, gevoelens en handelingen en niet in termen van de gedachten, gevoelens en handelingen van anderen)
Westerlingen denken over zichzelf na als een afgebakend domein dat een duidelijke grens kent. Buiten die grens ligt de sociale omgeving, hoort wel bij je leven maar niet bij je zelf

Oosterse culturen: eerder onderling afhankelijk zelfbeeld (manier om zichzelf te definiëren in termen van de relaties met andere mensen; erkennen dat het eigen gedrag dikwijls bepaald wordt door de gedachten, gevoelens en handelingen van anderen)
oosterlingen denken meer na over hun familiale afkomst, ze beschouwen zichzelf als onderling afhankelijk en geen op zichzelf staand individu

1) Organisatorische functie van het “zelf”

Gebruik van zelfschema’s: mentale structuren die we gebruiken om onze kennis over onszelf te organiseren en die invloed hebben op wat we opmerken, waarover we nadenken en wat we ons over onszelf herinneren

Self-reference effect: de neiging om informatie beter te onthouden als die iets met jezelf te maken heeft.

2) Uitvoerende functie

= het reguleren van gedrag, keuzes maken en dingen plannen voor de toekomst, zelfcontrole. Bewust regelen van je eigen gedrag, het onbewust in de hand houden, bewust plannen maken en onbewust plannen maken.

Zelfcontrole:

Bronmodel van zelfcontrole: self-regulatory resource model (Baumeister)

Sommige taken vereisen veel energie, veel zelfcontrole energie in het vat daalt . het gevolg hiervan is dat in de volgende fase te weinig energie aanwezig is om ons in de hand te houden. Bv diëten

• Mensen beschikken over gelimiteerde hoeveelheid zelfcontrole. Wanneer mensen die zelfcontrole gebruiken voor een bepaald taak, dan is er geen zelfcontrole meer over voor een volgende taak
• Bijvoorbeeld: meer impulsaankopen bij slecht weer (mensen hebben meer zelfcontrole nodig om de dag door te komen)
• Meer snoepen na een moeilijke taak

Als de taak anoniem is, vereist dit minder zelfcontrole, als de taak niet anoniem is vereist het veel zelfcontrole, je wilt het goed doen

William James beschreef de dualiteit van het “zelf”:

1) Het zelfconcept: passieve ik met gedachten en overtuigingen, is automatischer dan het zelfbewustzijn, beseffen dat je zelf een handelsinstantie bent

2) Zelfbewustzijn: actieve ik dat informatie over het zelf verwerkt

Vraag: Is de mens de enige met een “zelf”?

• Gallup: Rode vlek experiment bij primaten (dolfijnen, apen,…)

Bepaalde diersoorten door middel van een spiegel leren zichzelf te herkennen. Dit doe je door ze gewend te maken aan een spiegel, na een tijd hebben de dieren door dat zij het zelf zijn in de spiegel, en geen ander dier. Dit merk je door het feit dat als je daarna in hun slaap een rode vlek op hun hoofd schildert en hen terug voor de spiegel zet beginnen ze meteen over hun voorhoofd te wrijven.

Ontwikkeling zelfconcept bij kinderen:

• Het rode-vlek experiment werkt vanaf 2 jaar
• De “Wie ben ik?” vraag wordt op verschillende wijzen beantwoord doorheen de ontwikkeling van de mens:

- Fysieke karakteristieken

- Psychologische toestanden

- Filosofische houdingen (bv. Sartre, Lacan)

• Vaak zijn onze eerste indrukken verkeerd. Het ligt in de menselijke aard om eerste indrukken te gebruiken om te veralgemenen ondanks de grote ruimte voor fouten in de voorspelling (MAAR hoewel onze eerste indrukken vaak overdreven zijn, leiden ze wellicht vaak tot de juiste gedragsoptie: toenadering versus verwijdering)
• We verbeteren wel naarmate we mensen beter leren kennen, mensen kunnen hun eerste indruk overwinnen maar dat is niet zo makkelijk
• Fouten door:

- Overdreven interne attributies (fundamentele attributiefout)

- Schema (we zijn maar zo goed als onze impliciete persoonlijkheidstheorieën zijn) Hoewel de meeste van onze theorieën waarschijnlijk correct zijn, kunnen ze ons op het verkeerde been zetten, vaak ernstig, zoals in het geval van stereotypen.