Er ontstaat een daling van de mortaliteit ten gevolge van het wegvallen van exogene factoren zoals een sterke stijging van de voedselveiligheid en een daling van de kindersterfte. Op lange termijn is een daling van de mortaliteit mogelijk dankzij de introductie van de aardappelteelt, betere transportmogelijkheden, het ontstaan van kunstmest en onderzoek naar gewasverbetering, mechanisering van de landbouw, groeiende aandacht voor hygiëne (aanleg van waterleidingen en riolen) en de medische vooruitgang (Jenner met inentingen; Pasteur met pasteuriseren van voedsel en vaccin; Koch met de isolatie van TBC en cholera). Ook de industriële revolutie heeft hier een aandeel in Er is echter nog steeds sprake van een catastrofale mortaliteit op korte termijn veroorzaakt door voedselcrises, epidemieën en oorlog.

Er ontstaat een enorme bevolkingsgroei ten gevolge van de daling van de mortaliteit en een gelijke nataliteit als voordien. Hierdoor ontstaat een andere leeftijdsopbouw dan voordien. Deze bevolkingsgroei verschilt echter sterk in de verschillende regio’s en in de tijd (sterk in Engeland, zwak in Frankrijk). Aan het eind van de negentiende eeuw daalt ook de nataliteit. De hypothese hier stelt dat dit door een daling van de mortaliteit en een stijging van de levensverwachting tot stand komt.

Voor 1800 is er een verstoord evenwicht ten gevolge van oorlog, misoogsten en epidemieën. Hierna neemt de bevolking spectaculair toe, waardoor de theorie van Malthus in vraag gesteld kon worden.

De katholieke en protestantse kerk legt de nadruk op harmonie en affectie, waardoor de relatie tussen partners wijzigt vanaf de zeventiende en vooral de achttiende eeuw. Ook de relatie tot kinderen verandert (Ariës, Pollock (kinderen als afzonderlijke categorie)). Er ontstaat een romantisering van het huwelijk en het kind wordt bezien als een uniek en individueel mens.

Shorter stelt dat er drie nieuwe sentimenten ontstaan in de achttiende eeuw: de eerste seksuele revolutie, het moederschap en de moederliefde en het belang van huiselijkheid wat romantische liefde, cultivering van moeders en van hun band met hun kinderen inhoudt.