Het Ottomaanse rijk in de jaren 1850

- Sterk verschillend van Europese staten

• ^§ Sociaal systeem
• ^§ Politiek systeem (religieuze leiders in de regering)

- Speciale rechten voor Westerse handelaren

- Geen nationalisme

- Technisch achter op Westen

- Valt territoriaal uiteen vanaf de 18^e eeuw

- De Krimoorlog

• ^§ Toont hun militaire en politieke zwakheid
• ^§ Nood aan een betere organisatie (zoals GB of Frankrijk)

Repressie na 1876

- Etnische minderheden creëren nationalistische gevoelens

- Repressie

• ^§ Armeense genocide
• ^§ Repressie op Bulgaarse volkeren

Ottomaanse Rijk VS Rusland

- In Rusland

• ^§ Pan-slavistisch idee

 een grote federatie maken van Oost-Europa met Rusland als leider

- Slavische volkeren binnen het Ottomaanse rijk

• ^§ Gebruiken Pan-Slavisme om zich te verzetten tegen de Turken

- 1877: Rusland verklaart Turkije de oorlog

• ^§ GB steunt Turkije

 belangen @ Suez-kanaal

 intresse in het verre-Oosten 

• ^§ Maar Rusland was al te ver doorgedrongen

- 1878: Vrede van Berlijn

• ^§ Turkije verliest veel gebied

 Servië, Roemenië, Montenegro onafhankelijk

 Bulgaren krijgen een grote autonomie

 Cyprus -> GB

 Tunesië -> Frankrijk

 veel gebied -> Rusland

• ^§ Georganiseerd door Bismarck

 cf. band Duitsland – Turkije tijdens WOI

Egypte en Noord-Afrika

- Jaren 1850 – 1860: economische groei

- Door te veel leningen: economie 

• ^§ De Europese investeerders dwingen de khedive (= onderkoning) tot troonsafstand
• ^§ Zetten een nieuwe khedive op de troon

- Dit leidt tot nationalistische protesten

- GB intervenieert

• ^§ Egypte wordt een protectoraat van GB

- Frankrijk is daar niet tevreden mee

• ^§ Voert zelf ook een actieve expansiepolitiek in Noord-Afrika ter “compensatie”

 Algerije en Tunesië

- Concurrentie over de gebieden van het voormalige Ottomaanse Rijk als een oorzaak WOI

- In Turkije: Jonge Turken nemen de leiding

• ^§ Herstelling grondwet van 1876

Balkanoorlogen

- 1912 – 1913

- Verlies van Albanië

- Was vroeger een koloniaal gebied

• ^§ Nu zelf imperialistische mogendheid

De Verenigde Staten en Mexico

- Noord-oosten van Mexico wordt gekoloniseerd door Amerikaanse landzoekers (1845)

• ^§ Zij brachten hun slaven mee
• ^§ Slavernij was illegaal in Mexico
• ^§ Roepen eigen republiek uit (Texas)
• ^§ Texas wordt geannexeerd door de VSA

- Europa had Mexico veel geld geleend

• ^§ Nieuwe president (Benito Juárez)
• ^§ Anti-Europees: weigert de leningen te betalen
• ^§ Europese investeerders vragen steun aan hun regeringen

 GB: wil de inkomsten van de taksen overnemen om zo de schulden terug te betalen

 Frankrijk: Napoleon III wil van Mexico een vazalstaat maken

 de Britse en Spaanse troepen trekken zich terug

 Frankrijk zet de Oostenrijkse aartshertog Maximiliaan op de troon in Mexico

 onstabiel: kracht van VSA was te groot (Monroe Doctrine)

 Frankrijk trekt zich terug

De Monroedoctrine

- “America for the Americans”

- Elke vorm van Europese inmenging op het Amerikaanse continent wordt verworpen

Dubbele standaard van het imperialisme

- Internationale wet

• ^§ Geciviliseerde staten mogen zich niet moeien met andere geciviliseerde staten
• ^§ Geciviliseerde staten mogen zich wel moeien met niet-geciviliseerde staten

Imperialisme van de VSA in de jaren 1890

- Revolutie in Colombia

• ^§ VSA steunt de revolutionairen
• ^§ Belangen in Colombia

 Panama wordt onafhankelijk verklaard door de VSA (°Panama-kanaal)

 wordt een protectoraat van VSA

- Revoluties in Puerto Rico en Cuba

• ^§ VSA steunt de revolutionairen
• ^§ Belangen in Cuba

 Suiker, strategisch @ Caraïben

• ^§ VSA overwint Spanje
• ^§ Cuba wordt onafhankelijk (1902)

 moet zich houden aan het Platt Amendement

 VSA behoudt het recht op inmenging in interne zaken

- Roosevelt doctrine

• ^§ Alternatief op de Monroedoctrine
• ^§ De VSA als beschermer van het gehele continent

 de Europese staten mochten niet interveniëren, maar hun (economische) belangen werden dus verdedigd door de VSA

- Hawaii

• ^§ Plaatselijk bestuur kon de verhoogde internationale druk (handel, …) niet zelf aan
• ^§ Wordt een protectoraat van de VSA (1875)

 onafhankelijkheid wordt verzekerd

 Pearl Harbor als marinebasis van de VSA

• ^§ 1891: Hawaii wordt een republiek

 wil geannexeerd worden door de VSA

• ^§ 1898: Hawaii wordt geannexeerd door de VSA

Imperialisme voor 1870, 1880

- Vrijhandel primeert

- Geen nood aan politieke controle in de kolonies

- Uitzondering: Amerika en Australië

• ^§ Daar geen traditionele interessante economieën

Nieuw imperialisme (na 1870, 1880)

- Nood aan een hoge kwantiteit van goederen

• ^§ Niet door handarbeid te bereiken

- Investeren van kapitaal in bestuur en bedrijven buiten het Westen

- Deze investering verzekeren door politieke en territoriale overheersing

• ^§ Kolonies direct bestuurd door Europese landen
• ^§ Protectoraten

- Verschillen in macht Europa VS niet-Europa 

• ^§ Sterk geünificeerd door democratische en nationalistische bewegingen
• ^§ Militaire innovaties

Redenen voor het imperialisme

- Legitimatie: missionering & wetenschap (in kaar brengen, …)

- Reizen 

- Economisch

• ^§ Producten die niet in Europa te vinden waren (rubber, petroleum, thee, koffie, …)
• ^§ Afzetmarkt

 door  concurrentie

 prijzen 

 meer goederen verkopen om dezelfde winst te behalen

• ^§ Protectionisme 

 bescherming tegen internationale competitie

 markt voor het eigen volk verzekeren

• ^§ Investeren in “niet-ontwikkelde” landen

 meer winst (goedkope arbeidskrachten, vraag naar producten uit die gebieden, …)

• ^§ Investeerders wensten een geciviliseerd beleid in de landen waarin ze investeerden

 winstmotief promoot imperialisme

- Nood aan import

• ^§ Bevolking onderhouden
• ^§ Industrie onderhouden
• ^§ Levensstandaard onderhouden

- Kettingreactie

• ^§ Uit vrees dat de machtsbalans zou verstoord worden
• ^§ Ook de nieuw gevormde staten Italië, Duitsland en Japan voelden een nood aan kolonies

- Migratiemogelijkheden bij overbevolking

Joseph Chamberlain

- Brits staatsman

- Pro zelf onderhoudende staat

- Pro onafhankelijkheid Canada, Australië en Nieuw-Zeeland

- Pas na WOI gehoor gekregen

Legitimering imperialisme

- Missionering

- Wetenschap (in kaart brengen, …)

Groeiende verschillen: Civilisatie VS derde wereld

- Verschillen moderne en traditionele samenlevingen 

- 1900: alle landen betrokken in de wereldeconomie

• ^§ Maar niet op dezelfde manier
• ^§ Westen maakt grote winsten
• ^§ Traditionele samenlevingen vallen uit elkaar

Imperialisme

- Kolonisatie heeft dekolonisatie in zich

• ^§ Onderworpen gebieden streven naar modernisering (met Westerse hulp)
• ^§ Maar willen tegelijk onafhankelijk zijn van de imperialisten

 liberale, democratische, antikapitalistische ideeën 