- Na de Korea oorlog: periode van stabilisatie

 SU: Chroestjov aan de macht  ziet noodzaak in van vredevolle co-existentie

 VS: ziet een geest van samenwerking

 Kwestie Berlijn  samenwerking vervaagt

- Nucleaire wapenwedloop

 willen niet voor elkaar onderdoen  wedrace

- FR: De Gaulle: onafhankelijkheid van VS

 stapt uit de NAVO

Het Kennedy tijdperk, 1961-1963

- De grootste confrontaties tussen VS en SU

- Kennedy: veronderstelde een ‘Missele Gap’

- Cuba: Castro openlijk in linken met Communisme

 Communistisch gebied in de achtertuin van VS?  blokkade op import van Cuba

 Castro dichter bij SU  een gewapende invasie van VS: de varkensbaai ( grote mislukking)

- Berlijn: Chroestjov stellen van ultimatum aan Westen om Berlijn te verlaten

 Kennedy: blijft in Berlijn  steun van de Atlantische Alliantie

 Om Oost-Berlijnse vluchtelingen tegen te houden  Berlijnse Muur

Cubacrisis van 1962

 gevaarlijkste confrontatie

- SU: gaat Cuba militair steunen tegen een nieuwe Amerikaanse invasie

 Een Amerikaanse blokkade tegen schepen van SU

 Grote spanning tussen beide  nucleaire oorlog?

- Privé gesprek tussen Kennedy en Chroestjov zorgt voor ontspanning

 SU haalt raketten in Cuba weg  VS haalt raketten in Turkije weg

De VS en de Vietnam oorlog

- Onafhankelijkheidsstrijd tegen FR olv Ho Chi Minh

- Verdeling van Vietnam: Communisten  anti-communisten

 conferentie van Genève

1955: Zuid-Vietnam verklaart onafhankelijkheid  een onafhankelijke republiek = Diem regime

 Zuid-Vietnam weigert dus deel te nemen aan de vooropgestelde verkiezingen

 Ontstaan van een Guerrillabeweging = Vietcong

- VS: wil Vietnam niet in handen laten komen van Communisme  Domino-effect

 groeiende Publieke opinie tegen Vietnamoorlog



- Johnson: Vietnamisatie  Defensie komt in handen te liggen van Zuid Vietnam zelf

 hulp van VS beperkt tot training

- Kissinger: luchtoffensief op Cambodja  stoppen bevoorrading van Noord Vietnam

 Demonstratie in VS

Staak-het-vuren met Noord Vietnam  terugkeer van Amerikaanse troepen

 Indochina in communistische handen

- grote oorlogskost  vnl. mensenlevens

Brezjnev: De Praagse lente

- Brezjnev = opvolger Chroestjov

 politiek en economisch voordeel in ontspanning

 De openlijke competitie met communistisch China  ontspanning heel belangrijk

- O- Euro: TS  hervormingen door Dubeck

 strenge repressie door Brezjnev = de Praagse Lente

- Brezjnev doctrine = SU heeft het recht om te interveniëren in elk communist land om het Socialisme te beschermen tegen interne en externe krachten om zo de restauratie van een kapitalistische regime tegen te gaan.

Brezjnev en Nixon

- Nixon: grote flexibiliteit in het Amerikaanse beleid

 naar voor schuiven van een beleid van Détente in de Koude Oorlog

 Ziet groot belang in de erkenning van de Volksrepubliek China

 Nixon-Kissinger : openheid tov Volksrepubliek China  druk op SU voor détente

- Onderhandeling over het reduceren van bewapening  SALT I

Geen terugdringen van bewapening maar wel opstellen van limiet

- OVSE: Helsinki-akkorden

 pleiten voor vrede, economische en culturele samenwerking, bescherming van mensenrechten

- Voormalige kolonies over naar onafhankelijkheid

- Fenomeen van Bipolariteit

 wereld geconfronteerd met ≠ crisissen

- Het koloniale tijdperk

• ^§ Verspreiding van Westerse wetenschap, techniek, cultuur
• ^§ Niet overal aanvaard met westerse invloed

 op zoek naar een compromis: modernisering – traditionele waarden

• ^§ Grote sociaaleconomische problemen
• ^§ 1980’s: geleidelijke verbetering

 meer democratieën…

De ontwikkelingservaring

- Westerse landen steunen “derdewereldlanden” financieel

• ^§ Geloof in modernisering, economische groei en sociale vooruitgang

 door financiële steun

• ^§ Sommige landen willen echter snellere verbetering

 neigen naar communistische hervormingen

- 1960’s: ontwikkelingslanden worden geïndustrialiseerd

• ^§ Groene revolutie (landbouwtechnieken, chemische middelen, mest)
• ^§ Ontwikkelingslanden veroveren echter geen goede plaats op de wereldmarkt
• ^§ Kloof arm en rijk Ý
• ^§ 1960’s: internationale economie wordt hervormd

 grotere toegang voor ontwikkelingslanden tot de wereldmarkt

 meer financiële steun

• ^§ Dit zorgt voor meer internationale controle
• ^§ 1974: oliecrisis

 wereldmarkt heeft het moeilijk

 economische recessie (steun Þ)

 schulden worden steeds groter in de jaren 1980’s

 olieproducerende landen rekenden op blijvende stijging prijzen maar prijzen stagneren

- Impact van de “ontwikkelingen”

• ^§ Lonen waren amper gestegen
• ^§ Veel geld in de industrie gepompt
• ^§ Hierdoor werd de landbouw onderontwikkeld

 was niet in staat de groeiende bevolking te voeden

 voeding werd geëxporteerd terwijl het ter plaatse nodig was

• ^§ Veel corruptie in regeringen
• ^§ Plattelandsvlucht Ý

Veranderde wereld en aanhoudende problemen

- Meer dan één miljard armen

- Economische groei Þ vanaf de jaren 1980’s

• ^§ Samen met bevolkingsgroei zorgt dit voor Ý armoede

- Vele miljoenen lijden aan ziekte en ondervoeding

- Sommige landen laten in de jaren 1980’s en 1990’s de status van derdewereldland achter zich

• ^§ °Nieuw Geïndustrialiseerde Landen (NIC)
• ^§ Indonesië, India, Thailand, Argentinië, Brazilië, Chili, Mexico
• ^§ Olierijke landen in het Midden-Oosten neigen hier ook naartoe

- Ontwikkeling dankzij rol van de plaatselijke overheden

• ^§ Economische ontwikkeling
• ^§ Scholen, transport, infrastructuur

- Onderontwikkeling dankzij rol van de plaatselijke overheden

• ^§ Storende staatscontrole
• ^§ Onvoorzichtig fiscaal beleid
• ^§ Groei en vooruitgang worden verstikt

- Slechte verdeling van armoede

- Beter spreken van 2 werelden: armen – rijken

Geherwaardeerde ontwikkeling

- Maatschappelijke discussies over hoe men ontwikkelingslanden helpt

• ^§ Wereldbank en IMF

 hadden vele projecten gefinancierd die onnodig of nutteloos bleken ivm levensomstandigheden

• ^§ Plan tot groei en ontwikkeling moet plan voor armoedereductie worden

 onderwijs, gezondheid, voeding, …

 in plaats van enkel economische projecten

 het IMF had tijdens muntcrisissen maatregelen genomen die tegen de sociale noden ingingen

- Antiglobalisme

 globaal economisch systeem als oorzaken voor de problemen in ontwikkelingslanden

- Armoede Ý, arbeiders uitgebuit

- Globale economie als een hefboom voor de lokale economie te versterken

• ^§ En zo de levensstandaard te verhogen

- ° Digitale kloof

• ^§ Informatica, technologie en internet niet overal toegankelijk
• ^§ Sociale kloof Ý nog meer

De revolutie in Iran

- Vele traditionalisten waren anti-Westers in heel het Midden-Oosten

• ^§ Tegen secularisatie

- Iran was Sjiitisch

• ^§ Bijna de gehele andere moslimwereld was Soennitisch

- 1921: Reza Khan had de macht overgenomen in Iran

• ^§ Daarvoor was het Brits en Russisch
• ^§ 1925: noemt zichzelf “Shah”

 hoogste heerser

• ^§ Voert een programma van modernisatie in
• ^§ 1941: de Shah nijgt zich aan te sluiten bij de Asmogendheden (WOII)

 GB en SU dwingen Reza Khan te abdiceren

 zijn zoon Mohammed Reza volgt hem op

• ^§ Meer pro-westers
• ^§ Erg corrupt
• ^§ Oliehandel bloeit
• ^§ Steun van VSA (economisch en militair)
• ^§ Herverdeling van land (grootgrondbezit Þ)
• ^§ Modernisering van de industrie
• ^§ Secularisatie

- De Shah wordt meer autoritair, verdrukt oppositie

• ^§ VSA negeert dit

- 1978: religieus geïnspireerde rellen

• ^§ De shah moet vluchten
• ^§ Ayatollah (hoogste macht in Sjiitisch geloof) Khomeini komt aan de macht

- Khemeini is anti-Westers

• ^§ Roept de ‘Islamitische Republiek’ uit
• ^§ Islamitische levenswijze moet worden heringevoerd (vrouwen boerka, mannen baarden)
• ^§ Islam > grondwet
• ^§ Westerse cultuur wordt verbannen
• ^§ Religieuze rechtspraak en vervolgingen

 vele slachtoffers

• ^§ Staatscontrole over de economie

 nationalisatie van bepaalde sectoren

 oliewinsten Þ (door de grote chaos)

- 1979: Iraanse revolutionairen gijzelen 50 Amerikanen van de ambassade in Teheran

• ^§ Ze eisen de terugkeer van de shah (Reza) en zijn rijkdom
• ^§ Reddingsmissie van de VSA faalt
• ^§ Presidentsregime van Carter verzwakt hierdoor @ VSA

Oorlog tussen Iran en Irak

- Ideologische verschillen

• ^§ Iran wil de Sjiitische theocratie uitbreiden over heel de Arabische wereld

- Irak

• ^§ Olv dictator Saddam Hoessein (Arabische Baath partij)
• ^§ Militair regime
• ^§ Rijk aan olie
• ^§ Baath was Soennitisch
• ^§ Meerderheid van de bevolking was echter Sjiitisch

 en er was ook een minderheid Koerden (etnische groep)

• ^§ Beiden worden onderdrukt en gedomineerd door de Soennitische Baath partij

- Grensconflicten Irak en Iran

• ^§ Ivm een waterweg die cruciaal was voor Irak om de Perzische Golf te bereiken
• ^§ Iran had het gebied onder controle gekregen
• ^§ 1980: tijdens de revolutie in Iran bombardeert Irak Iraanse olievelden

 Irak valt Iran binnen en bezet de waterweg (en omstreken)

• ^§ 1982: Iran voert een tegenaanval uit

 trekt tot diep in Irak

 probeert het regime van Hoessein omver te werpen

• ^§ De oorlog wordt internationaal

 de Perzische golf wordt onveilig

 Iran en Irak vallen (neutrale) schepen aan om wapenleveringen te voorkomen

 olietoevoer wordt moeilijker en dreigt geblokkeerd te raken

• ^§ VSA komt tussen beiden (gesteund door GB en FR)

 westerse schepen verzekeren het olietransport

- Tegen 1987 had Iran het tegenoffensief verloren

- 1988: Wapenstilstand

• ^§ De 8 jaar durende oorlog had 10.000’en levens gekost
• ^§ Iranese economie was kapot
• ^§ Onderlinge relaties in het Midden-Oosten waren verzuurd

- 1989: Ayatollah Khomeini  (leider Iraanse Revolutie, Sjiitisch)

• ^§ Gematigde elementen in de Iranese regering willen economische constructie en herstel buitenlandse relaties

- 1992: Rafsanjani wordt president

• ^§ Gematigd economisch en politiek beleid
• ^§ Meest radicale hervormingen van de revolutie werden teruggedraaid
• ^§ Nieuwe Ayatollah (spiritueel Sjiitisch leider) Ali Khameini
• ^§ ° dualistische machtsstructuur (Ayatollah – President)

- 1990’s: tegenstellingen in Iran (door dualistische machtsstructuur)

- 1997: Mohammed Khatami wordt president

• ^§ Hervormingsgezind (progressief)
• ^§ Politieke en economische hervormingen
• ^§ Vrijheid Ý
• ^§ Wil islam en democratie samenbrengen

 maar het religieus kader van de revolutionaire periode blijft bestaan

• ^§ Religieuze autoriteiten hebben controle over leger, politie en gerecht
• ^§ MAAR er ontstaat een meer liberale geest

 bij de “nieuwe generatie” clerici

• ^§ Gedragscodes en klederdracht worden gematigd
• ^§ Onderwijs Ý
• ^§ Westelijke cultuur wordt meer toegelaten

- Iran toonde zich een voorbeeld voorn het inperken van het Moslimextremisme

Irak en de Perzische Golfoorlog (1990 – 1991)

- Economische problemen in Irak door de oorlog met Iran

• ^§ Hoessein zoekt oplossingen
• ^§ Probeert andere oliestaten te overhalen de olieprijzen te verhogen

 lukt niet

- 1990: Irak valt Koeweit binnen (= emiraat, rijk van een sjeik, onafhankelijk)

• ^§ Irak annexeert Koeweit

- Het Westen heeft schrik dat Hoessein ook Saoedi-Arabië zou aanvallen en zo zelfs de gehele Perzische golf en de olieproductie zou beheren

• ^§ VSA komt tussen
• ^§ Gesteund door de VN Veiligheidsraad en enkele Arabische landen
• ^§ 1991: Operatie “Desert Storm”

 VS lanceert een luchtaanval + grondoffensief

• ^§ Irak wordt verdreven
• ^§ Maar geen plannen om Hoessein te verstoten van de macht
• ^§ Wapenstilstand

- Hoessein weigert controle op massavernietigingswapens in Irak

• ^§ Onrust Ý

- 2003: VSA lanceert een nieuw offensief in Irak (2^e Golfoorlog) (cf. H27)

• ^§ Na aanwijzingen (vals of niet?) over massavernietigingswapens
• ^§ Na Irakese steun voor terrorsten
• ^§ Saddam Hoessein wordt afgezet

Veranderingen in het Midden-Oosten

- Onrust in de Islam

• ^§ Moslimfundamentalisten en gematigde moslims
• ^§ Fundamentalisten boeken enkele successen (cf. Taliban in Afghanistan)

 Taliban in Afghanistan

 Moslimbroeders in Egypte

 aanhang in Turkije, Algerije, Soedan, …

Vooral vrouwen(rechten) als twistpunt

 fundamentalisten willen vrouwen bannen uit het openbare leven

• ^§ De nieuwe generatie ijvert voor meer flexibele interpretatie van de islam

 islam als cultureel kader

 geen islamitische staat

 beïnvloed door westen en globalisatie