Revolutie en oorlog in de Perzische Golf

De revolutie in Iran

- Vele traditionalisten waren anti-Westers in heel het Midden-Oosten

• ^§ Tegen secularisatie

- Iran was Sjiitisch

• ^§ Bijna de gehele andere moslimwereld was Soennitisch

- 1921: Reza Khan had de macht overgenomen in Iran

• ^§ Daarvoor was het Brits en Russisch
• ^§ 1925: noemt zichzelf “Shah”

 hoogste heerser

• ^§ Voert een programma van modernisatie in
• ^§ 1941: de Shah nijgt zich aan te sluiten bij de Asmogendheden (WOII)

 GB en SU dwingen Reza Khan te abdiceren

 zijn zoon Mohammed Reza volgt hem op

• ^§ Meer pro-westers
• ^§ Erg corrupt
• ^§ Oliehandel bloeit
• ^§ Steun van VSA (economisch en militair)
• ^§ Herverdeling van land (grootgrondbezit Þ)
• ^§ Modernisering van de industrie
• ^§ Secularisatie

- De Shah wordt meer autoritair, verdrukt oppositie

• ^§ VSA negeert dit

- 1978: religieus geïnspireerde rellen

• ^§ De shah moet vluchten
• ^§ Ayatollah (hoogste macht in Sjiitisch geloof) Khomeini komt aan de macht

- Khemeini is anti-Westers

• ^§ Roept de ‘Islamitische Republiek’ uit
• ^§ Islamitische levenswijze moet worden heringevoerd (vrouwen boerka, mannen baarden)
• ^§ Islam > grondwet
• ^§ Westerse cultuur wordt verbannen
• ^§ Religieuze rechtspraak en vervolgingen

 vele slachtoffers

• ^§ Staatscontrole over de economie

 nationalisatie van bepaalde sectoren

 oliewinsten Þ (door de grote chaos)

- 1979: Iraanse revolutionairen gijzelen 50 Amerikanen van de ambassade in Teheran

• ^§ Ze eisen de terugkeer van de shah (Reza) en zijn rijkdom
• ^§ Reddingsmissie van de VSA faalt
• ^§ Presidentsregime van Carter verzwakt hierdoor @ VSA

Oorlog tussen Iran en Irak

- Ideologische verschillen

• ^§ Iran wil de Sjiitische theocratie uitbreiden over heel de Arabische wereld

- Irak

• ^§ Olv dictator Saddam Hoessein (Arabische Baath partij)
• ^§ Militair regime
• ^§ Rijk aan olie
• ^§ Baath was Soennitisch
• ^§ Meerderheid van de bevolking was echter Sjiitisch

 en er was ook een minderheid Koerden (etnische groep)

• ^§ Beiden worden onderdrukt en gedomineerd door de Soennitische Baath partij

- Grensconflicten Irak en Iran

• ^§ Ivm een waterweg die cruciaal was voor Irak om de Perzische Golf te bereiken
• ^§ Iran had het gebied onder controle gekregen
• ^§ 1980: tijdens de revolutie in Iran bombardeert Irak Iraanse olievelden

 Irak valt Iran binnen en bezet de waterweg (en omstreken)

• ^§ 1982: Iran voert een tegenaanval uit

 trekt tot diep in Irak

 probeert het regime van Hoessein omver te werpen

• ^§ De oorlog wordt internationaal

 de Perzische golf wordt onveilig

 Iran en Irak vallen (neutrale) schepen aan om wapenleveringen te voorkomen

 olietoevoer wordt moeilijker en dreigt geblokkeerd te raken

• ^§ VSA komt tussen beiden (gesteund door GB en FR)

 westerse schepen verzekeren het olietransport

- Tegen 1987 had Iran het tegenoffensief verloren

- 1988: Wapenstilstand

• ^§ De 8 jaar durende oorlog had 10.000’en levens gekost
• ^§ Iranese economie was kapot
• ^§ Onderlinge relaties in het Midden-Oosten waren verzuurd

- 1989: Ayatollah Khomeini  (leider Iraanse Revolutie, Sjiitisch)

• ^§ Gematigde elementen in de Iranese regering willen economische constructie en herstel buitenlandse relaties

- 1992: Rafsanjani wordt president

• ^§ Gematigd economisch en politiek beleid
• ^§ Meest radicale hervormingen van de revolutie werden teruggedraaid
• ^§ Nieuwe Ayatollah (spiritueel Sjiitisch leider) Ali Khameini
• ^§ ° dualistische machtsstructuur (Ayatollah – President)

- 1990’s: tegenstellingen in Iran (door dualistische machtsstructuur)

- 1997: Mohammed Khatami wordt president

• ^§ Hervormingsgezind (progressief)
• ^§ Politieke en economische hervormingen
• ^§ Vrijheid Ý
• ^§ Wil islam en democratie samenbrengen

 maar het religieus kader van de revolutionaire periode blijft bestaan

• ^§ Religieuze autoriteiten hebben controle over leger, politie en gerecht
• ^§ MAAR er ontstaat een meer liberale geest

 bij de “nieuwe generatie” clerici

• ^§ Gedragscodes en klederdracht worden gematigd
• ^§ Onderwijs Ý
• ^§ Westelijke cultuur wordt meer toegelaten

- Iran toonde zich een voorbeeld voorn het inperken van het Moslimextremisme

Irak en de Perzische Golfoorlog (1990 – 1991)

- Economische problemen in Irak door de oorlog met Iran

• ^§ Hoessein zoekt oplossingen
• ^§ Probeert andere oliestaten te overhalen de olieprijzen te verhogen

 lukt niet

- 1990: Irak valt Koeweit binnen (= emiraat, rijk van een sjeik, onafhankelijk)

• ^§ Irak annexeert Koeweit

- Het Westen heeft schrik dat Hoessein ook Saoedi-Arabië zou aanvallen en zo zelfs de gehele Perzische golf en de olieproductie zou beheren

• ^§ VSA komt tussen
• ^§ Gesteund door de VN Veiligheidsraad en enkele Arabische landen
• ^§ 1991: Operatie “Desert Storm”

 VS lanceert een luchtaanval + grondoffensief

• ^§ Irak wordt verdreven
• ^§ Maar geen plannen om Hoessein te verstoten van de macht
• ^§ Wapenstilstand

- Hoessein weigert controle op massavernietigingswapens in Irak

• ^§ Onrust Ý

- 2003: VSA lanceert een nieuw offensief in Irak (2^e Golfoorlog) (cf. H27)

• ^§ Na aanwijzingen (vals of niet?) over massavernietigingswapens
• ^§ Na Irakese steun voor terrorsten
• ^§ Saddam Hoessein wordt afgezet

Veranderingen in het Midden-Oosten

- Onrust in de Islam

• ^§ Moslimfundamentalisten en gematigde moslims
• ^§ Fundamentalisten boeken enkele successen (cf. Taliban in Afghanistan)

 Taliban in Afghanistan

 Moslimbroeders in Egypte

 aanhang in Turkije, Algerije, Soedan, …

Vooral vrouwen(rechten) als twistpunt

 fundamentalisten willen vrouwen bannen uit het openbare leven

• ^§ De nieuwe generatie ijvert voor meer flexibele interpretatie van de islam

 islam als cultureel kader

 geen islamitische staat

 beïnvloed door westen en globalisatie