• Woede
  • 4 – 6 maanden: uitdrukkingen van woede nemen toe in frequentie en intensiteit. Oudere kinderen reageren kwaad in meerdere situaties
  • Hoe komt het dat er een toename is met leeftijd?

- Cognitieve en motorische ontwikkeling neemt toe (zie Piaget: intentioneel gedrag)

• Ze willen hun eigen acties controleren
• Hoe ouder ze worden hoe beter ze kunnen identificeren wie hen pijn heeft gedaan of wie hun speelgoed heeft afgenomen

- Is adaptief (verdediging, obstakel overwinnen, ...)

- Ouders zijn gemotiveerd om onbehagen te verminderen

• Droefheid
  • Gevoelens van droefheid komen minder frequent voor dat woede
  • (Soms) reactie op pijn of afscheiding
  • Vaker valt dit voor wanneer de communicatie met de verzorger ernstig verstoord is zoals bv. depressie bij de verzorger

• Wordt eerst uitgedrukt in een gelukzalige glimlach en later door uitbundig gelach
• Wanneer kinderen nieuwe vaardigheden onder de knie krijgen, lachen ze wat wijst op het feit dat ze verheugd zijn dat ze het motorische en cognitieve meester zijn.
• Verbindt ouders en baby met elkaar en bevordert de competentie van het kind
• Evolutie:
  • Glimlach
    • Eerste weken: wanneer ze voldaan zijn (‘buikje vol’)
    • 6 – 10 weken: eerste sociale glimlach uitgelokt door menselijk gelaat
    • Hangt samen met toenemende gevoeligheid voor visuele patronen
  • Lach
    • 3 – 4 maanden: als reactie op actieve stimuli (spel zoals “Ik ga je pakken”)
    • 10 – 12 maanden: verschillende vormen afhankelijk naargelang de context

Basisemoties zijn universeel en hebben een lange geschiedenis in evolutie (bevorderen van overleving), en kunnen rechtstreeks afgeleid worden uit gelaatsuitdrukkingen
 geluk, belangstelling, verrassing, angst, woede, droefheid en afkeer

De eerste emotionele vertoningen bij baby’s bestaan uit 2 globale toestanden van opwinding:

- Aantrekking tot aangename stimulatie

- Terugtrekken van onaangename stimulatie

Dus nog maar weinig differentiatie ! Geleidelijk aan worden emoties duidelijke, goedgeorganiseerde signalen door “spiegelen” van ouders. (zie samenvattingtabel op einde van hoofdstuk)

- Gelaatsuitdrukkingen zijn de meest betrouwbare aanwijzingen van emoties.

- Emoties spelen een belangrijke rol in ontwikkelingen die Erikson belangrijk vond.
Bv. relaties met verzorgers, verkennen omgeving, ontdekking van het zelf