Voor Freud: Freud had gelijk dat schuld een belangrijke motivator is van moreel gedrag. Hij induceert van op empathie gebaseerde schuld, (bv. uitdrukkingen van persoonlijke verantwoordelijkheid en spijt, zoals “het spijt me dat ik hem heb pijn gedaan) d.w.z. het kind uitleggen dat hij iemand heeft pijn gedaan en dat de ouder nu teleurgesteld is in hem.

Tegen Freud: schuld is niet de enige factor. Ook is de morele ontwikkeling niet compleet tegen het einde van de kleutertijd. Het is een gradueel proces, dat zich verder uitbreidt in de volwassenheid.

- Empathie heeft een beperkte genetische component

- Temperament:

• Angstige kinderen: zachtheid en geduld
• Impulsieve kinderen
  • Zachte discipline heeft weinig impact, maar krachtige beweringen werken ook niet goed
  • Veilige gehechtheidsrelatie aangaan met je kind
    • Je kan meer emoties bespreken, je kan inductie gebruiken, maar je moet wel krachtig uit de hoek komen.
  • Combinatie van krachtig straffen en inductieve opvoeding

Inductie = speciale vorm van disciplinering waarbij men het kind helpt om te letten op gevoelens door te wijzen op de gevolgen van het foute gedrag van het kind voor anderen.
Bv. “zij is aan het wenen omdat jij haar pop niet wil teruggeven.”

Inductie heeft succes: kinderen zijn gemotiveerd tot actieve betrokkenheid op morele normen:

• Ze krijgen informatie die ze gaan gebruiken in latere situaties
• Empathie en sympathie worden aangemoedigd, waardoor meer prosociaal gedrag
• Ze krijgen redenen om hun gedrag te veranderen, de morele normen worden zinvol

Daarentegen: wanneer er te veel wordt gedreigd en gestraft, dan kan het kind niet goed nadenken waardoor er geen internalisatie is van de morele normen.

> Jonge kinderen vormen een superego of geweten door zich te identificeren met de ouder van hetzelfde geslacht, van wie ze de morele standaards overnemen

> Ze gehoorzamen aan het superego om schuld te vermijden

> Morele ontwikkeling is afgerond op 5 – 6 jaar

Meeste onderzoekers zijn het hier niet mee eens vandaag:

> Kinderen wiens ouders vaak dreigen voelen vaak weinig schuld

> Indien ouders hun liefde terugtrekken (bv. door het kind te negeren), dan veroorzaakt dit veel zelfverwijten bij het kind (bv. “niemand houdt van mij” of “ik ben slecht”)

> Indien dit te vaak gebeurt gaat het kind zijn/haar schuld ontkennen  zwak geweten.