• Zeer heterogene verzameling van organisaties met dominante rol van VBO (verbond Belgische ondernemingen)
• VBO: overkoepelende, a-politieke, a-confessionele organisatie van alle ondernemingen in België
  • Niet alle sectoren (Landbouw, vervoer, diamant, non-profit)
  • Weinig kleine ondernemingen en zelfstandigen (eigen organisaties)
  • Regionale interprofessionele organisaties los van VBO

 uitzonderingen spelen doorgaans geen grote rol in sociaal overleg

ook hier geen geldende criteria maar wel enkel representatieve organisaties!

• dubbele structuur
  • interprofessionele organisatie: over de sectoren heen
    • sector overschrijdende belangen (bv. Werkloosheidsuitkering, vorming)
  • professionele organisatie: gaat over specifieke sectoren

ABVV

• sterker vertegenwoordigd door Franstaligen
• onderdeel van de socialistische gemeenschappelijke actie
  • koepel van de socialistische arbeidsbeweging
• voorzitter: Rudy de Leeuw
• Algemeen secretaris: Anne Demelenne

ACV

• Sterker vertegenwoordigd door Nederlandstaligen
• Onderdeel van de Algemeen christelijk Werknemersverbond (ACW)
  • Koepel van de christelijke arbeidsbeweging
  • Voorzitter: Patrick Develtere
• Voorzitter: Marc Leemans
• Algemeen secretaris: Claude Rodin

ACLVB

• Enkel interprofessioneel georganiseerd
• Voorzitter: Jan Vercamst
• Nationaal secretaris: Bernard Noël (niet in de groep van 10)

• hoge syndicalisatiegraad
  • verzuiling van de samenleving (lid worden is vanzelfsprekend)
  • kwaliteit van de dienstverlening (voorlichting, vorming, bijstand)
  • vakbondspremie
  • uitbetaling werkloosheidsuitkeringen
• syndicaal pluralisme
  • ideologische verdeeldheid onder vakbonden
    • ACV: christelijke leer (vreedzame samenwerking tussen sociale klassen)
    • ABVV: marxistische leer (klassenstrijd  confrontatie i.p.v. samenwerking)
    • ACLVB: liberale ideologie (samenwerking zonder verregaande overheidsinmenging)
  • Laat zich voelen in principiële standpunten
    • Overheidsinmenging
    • Investeringsloon (vergoeding met aandelen)
    • Inkomenspolitiek
  • Beperkte invloed op praktisch vlak: gemeenschappelijk vakbondsfront

• Koepelorganisaties: koepels van beroepscentrales die per bedrijfstak zijn georganiseerd
• Industriële type: industrievakbonden
• Geen formeel juridisch statuut:
  • Geen verplichtingen inzake openbaarmaking boekhouding
  • Geen juridische aansprakelijkheid
  • Geen rechtsbekwaamheid om als organisatie een overeenkomst af te sluiten
  • Wanneer kan men een vakbond nu erkennen als representatief?
    • Geen algemeen geldende criteria  afhankelijk van het toepassingsgebied
      • NAR:
        • Voor het gehele land opgericht en interprofessionele werking hebben
        • Absolute meerderheid van sectoren en personeelscategorieën vertegenwoordigen in de private en de publieke sector
        • Gedurende de periode van vier jaar voorafgaand aan de benoemingen gemiddeld ten minste 125000 betalende leden tellen
        • De belangenverdediging van de werknemers als statutair doel hebben
• Andere kenmerken:
  • Krachtige verzuiling
  • Sterke bureaucratisering en centralistische leiding
  • Publieke onwetendheid over omvang en bestemming van de financiële middelen
    • Inkomsten
      • Lidgelden
      • Overheidssubsidiëring van sommige activiteiten (vorming)
      • Vergoeding voor de uitbetaling voor werkloosheidsuitkeringen
      • Uitgaven
        • Algemene werking
        • Stakingsvergoedingen

• nauw verweven met evolutie wetgeving inzake recht op vereniging
• vier stadia:
  • repressie (verboden verenigingen)
  • argwanende dulding
  • openlijke dulding tot aanmoediging
  • poging tot regulering

• enkele wetten:
  • Wet Le Chapelier: verbiedt elke vorm van werknemersvereniging (tot 1830)
  • Werkmansboekje: een patroon mag geen werknemer aannemen zonder werkmansboekje, dit kan ingehouden worden bij deelname aan vakbondsacties (bv. Stakingen)
  • Wenteling: 1886 gewelddadige stakingen  eerste repressieve reactie maar overheid begon probleem in te zien
  • 1921 2 belangrijke wetten:
    • wet op verbod verenigingen ingetrokken
    • wet op vrijheid van verenigingen
  • gevolgde door internationale verdragen

• 3 vakbondskoepels
  • ACV
  • ABVV
  • ACLVB
  • + onafhankelijke vakverenigingen (beperkt actieterrein, regio, beroepsgroep, onderneming(NMBS))

• kenmerken van evolutie in stadia
  • van openlijke dulding tot aanmoediging
    • bv. Vakbondspremie, optreden als uitbetalingsinstantie van werkloosheidsvergoeding
    • uitgegroeid tot uitgebreide, nationale en vrij bureaucratische instellingen met
      • eigen bezoldigde werknemers
      • eigen studiediensten
      • eigen bank-verzekerings-vakantie-vormingen instellingen
      • uitgegroeid tot maatschappelijk subsysteem
  • poging tot regulering: in België beperkt tot uitschakeling loonoverleg