Veel mensen denken dat sommige onbetekenende handelingen (zoals bijv. kiezen om vrijbuiter te zijn) de loop van de dingen kunnen beïnvloeden. Dit is irrationeel, maar deze zelfoverschatting heeft als gevolg dat men ethisch gaat handelen in plaats van vrijbuiter te zijn.

Volgens velen vertrouwt men dichte omgeving meer, dan buitenstaanders.

Vroeger: kleine gemeenschappen, grote samenwerking, veel vertrouwen

Vandaag echter: vertrouwen gegroeid in grote anonieme netwerken.

Vb. We vertrouwen de technische spullen die we gebruiken maar niks van kennen, dat de auto veilig is, dat voedsel van winkel niet vergiftigd is,…

=> Verklaring economische groei sinds Industriële Revolutie volgens tekst:

Ethiek wordt functioneel voor economie, we overwinnen natuurlijk wantrouwen voor vreemdelingen en onbekenden en kunnen samenwerken.

! Voor Adam Smith is overheidsingrijpen (visible hand) nutteloos door de invisible hand die al voor het evenwicht zal zorgen. Ze zorgt er namelijk voor dat de individuele belangen tot algemeen belang leiden.

 Aristoteles/Hobbes => zonder ov

De overheid kan er voor zorgen dat verplichtingen opeisbaar worden gemaakt en coöperatief (niet-coöperatief) gedrag belonen (bestraffen).

Overheidsinterventie is hobbesiaanse oplossing!

vb. Internationale conflicten: duren vaak heel lang omdat er geen wereldstaat is die kan ingrijpen. Dan is het goed dat een Leviathan zich aandient.

MAAR: Het collectieve actie dilemma weerlegt theorie van Hobbes: als er oorlog is van allen tegen allen, iedereen elkaar wantrouwt, dan blijf afstaan van individuele macht via een sociaal contract aan een Leviathan ondenkbaar.

=> Er zal toch enig vertrouwen moeten zijn voor sociaal verdrag mogelijk is.

* Wat werk het best: sociale normen (vertrouwen) of overheidsinterventie?

=> geen of-of verhaal. Vertrouwen komt gemakkelijker tot stand als er een overheid is die kan ingrijpen. Overheid is stok achter deur bij zelfregulering.

Vb. Vlaams mestactieplan: onaanvaardbaar voor betrokkenen maar zonder overheid was men nooit tot een akkoord gekomen.

Sociale normen zoals de fairnessnorm doen ook de mogelijkheid op coöperatie vergroten door het feit dat ze een bepaald vertrouwen wekken tussen de actoren. 66 à 75% van de mensen hanteert spontaan zo’n norm.

Verschil: SOCIALE NORM MORELE NORM

- gesanctioneerd door externe druk/schaamte door het geweten/schuld

- relatief universaliseerbaar

- geen grote inzet veel intrinsieke waarde