Subjectieve klasse noemt hij ook wel ‘het klassebewustzijn’.
Waarom? Uitleg:

• Marx stelt dat er zeer vaak een discrepantie is tussen objectieve klassencondities en subjectieve besef dat mensen hebben van hun positie in het klassesysteem.
   Soms misleiden mensen zichzelf al eens omtrent hun werkelijke positie in de maatschappij; beseffen niet wat hun
  belangen zijn

• Dit zelfbedrog wordt door Marx ‘het vals bewustzijn’ genoemd.
• Marx meende dat er een toenemend klassebewustzijn zou groeien.
   Na verloop van tijd zouden de klassen behalve objectief ook subjectief
  of zelfbewust worden.
   Ze werden op dergelijke wijze samengebracht zodat ze zich bewust
  werden van hun eigen belangen.

In Marx’ tijd (19^e eeuwse Europese kapitalistische samenleving)

 fundamentele strijd tussen bourgeoisie (incl. grote landbouwers) en het
proletariaat

• Bourgeoisie had zowel eigendom als beschikkingsmacht over economische infrastructuur.
• Voorspelling Marx
   polarisatie rond die twee klassen
   kleine boeren, eigenaars van kleine onderneming en beoefenaars van vrije
  beroepen zouden allemaal werknemers worden van grote bedrijven, bezit
  van een beperkt aantal rijke kapitalisten, en op die manier gedwongen
  worden tot proletariaat.
• Klassen staan volgens Marx steeds in relatie van uitbuiting tegenover elkaar
• In moderne kapitalistische maatschappijen is die uitbuiting minder zichtbaar
  = waarde van wat een arbeider per dag produceert, is groter dan wat het de
  werkgever kost om de arbeider in te huren
   meerwaarde (Marx noemt dit verschil zo) is bron winst WG
• Opmerkelijk volgens Marx
  Kapitalistische systeem is in staat om welvaart te creëren, terwijl grote delen van bevolking daarvan verstoken bleven.
• Aard van arbeid is veranderd.
   saai
   gedisciplineerde werk werd ervaart als keurslijf
   Marx stelling: Arbeider leed aan zelfvervreemding!!

Hij vat de relatie van groep tot productiemiddelen zeer eng op.

 Klassen waren de mate waarin hun leden delen in de middelen waarmee
welvaart wordt opgeleverd.

Vóór moderne industrie

 Productiemiddelen
: land + gerief om gewassen te telen en dieren te hoeden

 Twee belangrijkste klassen

: landeigenaars + landbewerkers[1]

In moderne industriële maatschappijen

 Productiemiddelen

: kantoren, machines, fabrieken en kapitaal belangrijker dan
land

 Twee belangrijkste klassen

: kapitalisten + proletariaat[2]

Marx: Groep van mensen die in eenzelfde verhouding staan tot de
productiemiddelen – de middelen waarmee ze hun bestaan voorzien

Zijn theorie kan in de volgende vijf stappen worden uitgelegd, waarbij iedere stap beantwoordt aan stadium in ontwikkeling van kapitalistische maatschappij.

Vijf stappen zijn:

• De economische grondslag van sociale klassen
• Polarisatie
• Objectieve klasse en subjectieve klasse
• Klassenstrijd
• De complexiteit van klassesystemen