Wanneer spreek je van stereotype?

Veel vooroordelen zijn gebaseerd op stereotiepe redeneringen…
 Ieder denken is gebaseerd op categorieën waarmee we onze ervaringen indelen
Maar soms zijn deze categorieën ongegrond en zeer star
Men wenst dit niet te veranderen zelfs als men weet dat niet alle individuen zo
zijn, men corrigeert stereotypen niet.

Stereotypen kunnen zowel schadelijk als onschadelijk zijn:

 Onschadelijk
: emotioneel tamelijk neutraal en raken belangen van betrokkenen niet
Bv. opvattingen van Nederlanders over Belgen en omgekeerd

 Schadelijk
: stereotypes die verweven raken met gevoelens van angst
 stereotypes krijgen hatelijke, vijandige inhoud

Stereotypering gaat vaak gepaard met psychologische mechanisme van overdracht:

Ongenoegens worden gericht tegen objecten die nochtans niet aan de oorsprong liggen van beleefde angstgevoelens.

Belangrijk verschil tussen angst en vrees
= angst: je weet niet waarom maar je voelt je helemaal niet goed, altijd onbestemd
= vrees: je weet precies wat er gaat gebeuren, altijd concreet

Bij overdracht zal er een overdracht zijn van dat onbestemde naar dat concrete. Denk bv. aan iets dat in middeleeuwen gebeurde en waarvan oude vrouwtje aan de rand van het dorp schuld van kreeg (heks).

Al hun ongenoegen afwerpen op zondebok.
= krijgen de schuld van alles wat hen dwars zit, hoewel zij er evenmin aan kunnen
verhelpen
= vaak individuen die

Verschijnsel zondebok komt vaak voor in gedepriveerde (vaak etnische) groepen die met elkaar in competitie treden voor het verwerven van economische beloningen.

Zondebokmechanisme steunt op overdracht, maar ook op projectie:

Het onbewust toeschrijven van eigen wensen of kenmerken aan anderen.

• Situaties waarin individuen gefrustreerd worden, waarin ze erg moeten beheersen zijn ze vaak niet in staat eigen gevoelens te herkennen.
   Deze worden geprojecteerd op anderen.
• Vaak weerspiegelt het beeld dat men van anderen heeft meer zichzelf dan de ander.
  Bv. Bizarre opvattingen die onder blanken leefden dat zwarten van lust overliepen, waarschijnlijk eigen seksuele frustraties.

Verschil vooroordeel  discriminatie

 Vooroordeel
: verwijst naar opvattingen en attitudes die leden van groep hebben over een andere
groep
: deze opvattingen die zowel positief als negatief kunnen zijn, zijn vaak gebaseerd op
‘horen zeggen’

 Discriminatie
: verwijst naar gedrag, dus naar een feitelijke achterstelling van leden van een
andere groep, Bv. op arbeidsmarkt.
: bepaalde groepen of individuen uitsluiten

Belangrijk: Mensen kunnen bevoordeeld zijn, zonder hen te discrimineren.
Maar ook omgekeerd kunnen mensen discrimineren zonder vooroordelen
te hebben. Denk aan: Blanke die huis wil kopen in buurt waar veel zwarten woont, maar dit niet doet, niet omdat hij vooroordelen heeft, maar omdat hij weet dat het huis in waarde zal dalen, weet dat dit het geval is met huizen in zulke buurten.

Menselijke soort kan men niet gemakkelijk indelen in biologisch verschillende rassen.

 Teveel uitzonderingen op de onderverdeling in rassen

Maar meest beslissende argument tegen rassentheorie is van genetische aard:

• Gemiddelde genetische verschillen tussen leden van eenzelfde ‘ras’ zijn even groot als gemiddelde genetische verschillen tussen leden van verschillende rassen!!
• Mensensoort vormt een continuüm
• Rassenverschillen zijn niet zozeer biologisch gegrond, maar zijn van sociale constructie
  • Rassenverschillen moeten worden opgevat als fysieke kenmerken die dor de leden van een gemeenschap of een maatschappij worden beschouwd als etnisch betekenisvol

Racisme
= men kan dit dan omschrijven als het verkeerdelijk toeschrijven van
persoonlijkheids- of gedragskenmerken aan mensen met specifieke fysieke
kentrekken.

“Etnische minderheden” of minderheidsgroepen hebben een sociologische betekenis.

Want sociologische minderheid heeft volgende kenmerken:

• Leden kunnen duidelijk onderscheiden worden op één of ander min of meer kenmerk (taal, godsdienst, huidskleur, afstamming)
   Is onderscheidingsteken dat leden van minderheidsgroep onderscheidt van
  anderen
• Minder levenskansen door discriminatie
   als rechten en mogelijkheden aan individuen worden gegeven die aan
  leden van minderheidsgroep worden ontzegd
• Leden minderheidsgroep gebonden door groepsgevoel
   Door gemeenschappelijke belangen & solidariteit
   Gedeelde ervaringen discriminatie, verhogen deze gevoelens
• Minderheden gewoonlijk tot op zekere hoogte fysiek en sociaal geïsoleerd van ruimere gemeenschap.
   leven geconcentreerd in wijken, steden of regio’s van een land
   hoge graad van ‘endogamie’[1] om culturele eigenheid te bewaren

Vaak verschillen in etnische minderheden van de meerderheid van de bevolking in fysieke kenmerken (huidskleur, lichaamsbouw)
=> Deze kenmerken worden gewoonlijk ras genoemd, maar oppassen met gebruik
begrip