ontstaan pauselijk staten.

(einde 15^e eeuw) Gelasius à 1^e kant is wereldlijke, andere kant is geestelijke macht. Moeten naast elkaar leven, 1 keizer, 1 paus (uiteindelijk paus iets hoger)

(4^e eeuw) verdedigd door Ambrosius, vindt dat hoogste geestelijke autoriteit niet bij wereldlijke maar bij geestelijke macht ligt.

een staatsvorm waarbij de wereldlijke leider ook de geestelijke leider is en de wereldlijke macht ingrijpt in de geestelijke rechten van de Kerk. (in het oosten lang blijven doorleven) Hoogste wereldlijke machthebber is ook kerkhoofd.