- Japan en Rusland voelen zich door elkaar bedreigd @ China

- Japan sluit een militair akkoord met GB

- 1904: Japan valt Rusland aan

• ^§ Japan wint (Russische vloot , slag bij Mukden, onafgewerkte trans-syberische spoorlijn)
• ^§ Krijgt de gebieden die het in 1895 gewonnen had terug

 Port Arthur, Liaotung schiereiland, Korea als protectoraat, bevoorrechte positie in Mantsjoerije.

- Gevolgen:

• ^§ Rusland richt zich terug op Europa (Balkan)
• ^§ Tsaar is verzwakt (Revoluties van 1905 en 1917)
• ^§ Andere Aziatische landen zien dat het Westen niet almachtig is en spiegelen zich aan Japan (Aziatische revoluties)

China voor de Westerse inmenging

- Zag zichzelf als superieur aan alle andere volkeren

- 1850: Taiping-opstand

• ^§ Protest tegen de Manchu-dynastie
• ^§ Zeer bloedig onderdrukt na een lange periode van onrust (1864)

- De Westerse mogendheden maken gebruik van dit verward China

• ^§ Gaan het land penetreren

De opening van China voor het Westen

- Opiumoorlog (1839 – 1841)

• ^§ Europa was geïnteresseerd in Chinese goederen
• ^§ China was niet geïnteresseerd in die van Europa
• ^§ Moeilijke handel

- Opium uit Brits Indië

• ^§ Was wel Chinese vraag naar

- China probeert de import van Opium te controleren

• ^§ GB verklaart China de oorlog (1839)
• ^§ Later: Frankrijk steunt GB in een 2^e oorlog (1857)

- Nadelige vrede voor China

• ^§ Handelsconcessies in het voordeel van Europa
• ^§ Verlies van enkele gebieden
• ^§ China wordt in de wereldeconomie gedwongen

Annexaties en Concessies

- GB: Hongkong (de facto, niet formeel in handen)

- Frankrijk: Indo-China

- Rusland: Mongolië in concessie

- Japan (wint oorlog VS China): erkent de onafhankelijkheid van Korea, krijgt Liaotung schiereiland

• ^§ Duitsland, Frankrijk en Rusland eisen echter dat Japan hier afstand van doet
• ^§ Japan doet dit

- Duitsland: Kiaochow Baai

Open Deur politiek van de VSA

- VSA wil dat de vrijhandel behouden blijft

• ^§ Maximum 5% taksen
• ^§ China moest territoriaal intact en onafhankelijk blijven

- Gesteund door GB

Reactie in China

- Bokseropstand

• ^§ Anti-Westers en Anti-Japans

- Qing-dynastie gaat nu sneller trachten te moderniseren

• het leger (sepoys = Indische soldaten in het Britse leger)
• Ontevredenheid over het Britse bestuur (verdwijnen van Indische heersers, grootgrondbezitters werden door de Britten verdreven, religie werd onderdrukt, …)
• ^§ Brutale onderdrukking door GB

- Bracht nood aan nieuw beleid aan het licht

• ^§ Indië besturen met en voor Indiërs
• ^§ Indische staten worden (officieel) protectoraat van GB

- Economie 

- GB gebruikt het Engels als bestuurstaal + opleiden elites

• ^§ Verspreiding Europees gedachtegoed 
• ^§ ° Westerse Indiërs (elite)

 willen meer inspraak in het bestuur van hun land

• ^§ Nationalistische gevoelens 

Nederlandse Oost-Indiën

- Weinig zelfbestuur

- Maken van alle Javaanse eilanden 1 groot rijk

- Systeem van arbeidsexploitatie (taksen)

- Geen gebruik van het Nederlands als bestuurstaal

• Verspreiding Westerse ideeën tegen gaan

Conflict tussen Rusland en GB

- Rusland voerde een zuiver politiek-geïnspireerde expansie over land

• Op zoek naar een ijsvrije haven

- ° Vladivostok @ Japanse Zee

- Probleem: Russische gebieden in N-Azië grenzen aan die van GB in Z-Azië

• Perzië als buffer Onenigheid (wie krijgt welk deel van Perzië?)

° Russische invloedszone & Britse invloedszone (buffer

Het openen van Afrika

- Livingstone

• ^§ Medische missionarisch
• ^§ Humanitaire en religieuze werken
• ^§ Was verdwenen volgens Europeanen

- Stanley

• ^§ Gestuurd door de New York Herald
• ^§ Krijgt al snel inzicht in het economisch potentieel van Afrika
• ^§ Vindt gehoor bij Leopold II

- 1875: Association Internationale Africaine

• ^§ Legitimatie: slavenhandel bestrijden

- Heersend idee @ Europa: Afrika was vrij in te nemen

Conferentie van Berlijn

- Georganiseerd door Bismarck

- Doel

• ^§ Begrenzen Kongo Vrijstaat

 vastleggen principes van vrijhandel

 officieel doel: slavernij bestrijden

• ^§ Regels voor kolonisatie afspreken

 niet enkel op papier, maar ook de facto aanwezigheid (administratief of militair)

- Leopold moest veel investeren om de ‘vrijhandel’ te kunnen garanderen

• ^§ Leent van de Belgische staat
• ^§ 1908: Kongo wordt een Belgische kolonie (Belgisch Kongo)

Indirect bestuur

- Het systeem van regeren via een plaatselijk stamhoofd

• ^§ Veiligheid van Europeanen garanderen
• ^§ Arbeid organiseren

Het arbeidsprobleem

- Geld had weinig nut voor de Afrikanen (weinig te koop)

- De Europeanen verplichten Afrikanen te werken

• ^§ Monetaire belastingen innen

- Dus: tegen slavenarbeid, maar inwoners worden geëxploiteerd door Europeanen

20^ste eeuw

- ° Een klasse van “Westerse Afrikanen” (évolués)

- Nationalistische ideeën (VS kolonisator & VS paternalisme)

Wrijvingen en rivaliteit tussen de grootmachten

- Frankrijk wil een West-Oost-as

- GB wil een Noord-Zuid-as

- Botsen @ Soedan: Fashoda-crisis

• ^§ Oorlog kan maar net vermeden worden (Frankrijk is bang van Duitsland @ Europa)
• ^§ Zorgt voor een sterk Anti-Brits klimaat op het Europees continent

- Boerengemeenschappen @ Transvaal en de Oranjevrijstaat liggen GB in de weg

• ^§ Bloedige uitroeiing en/of afzondering (concentratiekampen)
• ^§ Samengebracht met Kaap de Goede Hoop in de Zuid-Afrikaanse Unie

- Internationale afkeuring van de koloniale politiek van GB

- Rivaliteit: een oorzaak WOI (cf. idem Ottomaanse verbrokkeling)