Beginperioden
- Islam en Europa (> Pirenne)
- Karel de Grote
- “Late Antiquity”: 400 – 600 = extra periode
Een nieuwe tijd?
- Ontdekkingen? Columbus is slechts 1 van de vele ontdekkingsreizigers en de expansiedrang was al langer bezig
- Reformatie? kon ook vroeger of later gebeurd zijn en is dus een relatief gegeven
ME tot:
- Twaalfde eeuw?
- Achttiende eeuw?
Begindata
- 410: plundering van Rome door de visigoot Alarik
- 476: val WRR à verovering door generaal Odoavakar die rex gentium wordt
- 481: Clovis wordt koning van de Franken
Einddata
- Ca. 1450: boekddrukkunst
- 1453: val Constantinopel
- 1492: Columbus ontdekt Amerika
- 1517: Luther
- Noord- en Midden – Italië: hoog ontwikkelde stedelijke samenleving
- Scandinavië, Centraal- en Oost – Europa: primitieve landbouwers en nomaden
= ‘die Ungleichzeitigkeit des Gleichzeitigen’ = het naast elkaar bestaan op hetzelfde moment van samenlevingen op verschillende ontwikkelingsniveaus
>>> interactie zorgt voor dynamiek !
Onderscheid tussen bijna uitsluitend agrarische vroege ME en geürbaniseerde en gecommercialiseerde late ME, met de X – XI als omslagperiode (‘volle ME)
Kiezen voor overgangen en processen van diepgaande verandering waarbij alle aspecten van de samenleving erdoor worden beïnvloed.
- Urbanisatie en staatsvorming
- Koningsschap en parlement: nieuwe invulling van de functie en de verhouding tot andere machten
- Handelskapitalisme en bankwezen
- Religie en geweten: hangt sterk samen met christendom en heeft een verrijkende invloed (cf. schuldcultuur in
christenheid – schaamtecultuur in Japan)
- Universiteiten en rationeel – empirisch denken
- Taalgebieden: ontwikkeling volkstalen
- Literatuur: ontstaan nieuwe genres
Jacob Burkhardts
- “Die Kultur der Renaissance in Italien”
- Historische mythe dat enkele generaties Italiaanse intellectuelen en kunstenaars Europa dmv een heuse culturele revolutie hadden bevrijd uit de beknellende middeleeuwse samenleving
Johan Huizinga
- “Herfsttij der Middeleeuwen”
- Vond tal van ‘typisch middeleeuwse’ cultuuruitingen in de XV
Renaissance
= ‘wedergeboorte’: herleving van antieke ideeën en idealen, hernieuwde studie van antieke teksten, teruggrijpen naar klassieke vormentaal in beeldende kunst en architectuur
Humanisme
= filologische operatie die meer antieke teksten wilde boven water krijgen en zo oorspronkelijk mogelijke versies van teksten opstellen
= meer op de mens gericht intellectueel zoeken + grotere aandacht voor het menselijke individu en zijn intenties en emoties
Reformatie
Protestanten laten ME terzijde om nadruk te leggen op alle goede dingen die de Reformatie bracht en om de humanistische idealen verder uit te werken.
XIX
- Mode om opnieuw in de gotische stijl te bouwen (neo – gotiek)
- Romantiek: teruggrijpen naar middeleeuwse verhalen als reactie op het rationalisme van de Verlichting en de Franse revolutionairen
- Algemene ophemeling van de ME : stabiel, geen sociale impasse, heroïek van de ridders
XX en XXI
Hedendaagse bestsellers (boeken en films) brengen de ME naar boven en zo onze beeldvorming van de ME aanpassen of zelfs bepalen.
Bv: “In the Name of the Rose”
“Montaillou”
> oprichting Latijnse scholen en athenea voor middelbaar onderwijs, waarvan het hoofdbestanddeel bestond uit de studie van de klassieke talen
