Het is een feit dat wij allemaal ons op sommige momenten eenzaam voelen. Daarom is het belangrijk om aan te halen dat wij allen relaties nodig hebben, wij hebben allen behoefte aan communicatie.
Hij wil begrijpen hoe zich in de moderne Westerse beschaving zoiets had gevormd als een “ervaring” van de “seksualiteit”. Hij keert zich af van de opvatting dat wij in een samenleving leven die het seksuele verdringt, onderdrukt door de burgermoraal. Sedert het einde van de 19de eeuw wordt gezegd dat onze seksualiteit onderdrukt wordt.
Waarom beweren we zo heftig, met zoveel wrok jegens ons naaste verleden, ons heden en onszelf, dat we onderdrukt worden?
Juist doordat we er zo uitvoerig en onophoudelijk over spreken halen we de seksualiteit uit het verborgene, zodat het eens zo gemakkelijk in kaart kan worden gebracht en worden gecontroleerd. Niet de onderdrukking is het probleem, maar het gedwongen worden erover te spreken. Dit is een variant op het panoptisme: de drang om alles zichtbaar en dus controleerbaar te maken.
Onophoudelijke bekentenissen: biecht ~> veralgemeend. Wat onveranderd blijft is de drang om mensen aan het praten te krijgen over seks.
Ontstaan van het moderne gevangeniswezen tegen de achtergrond van de moderne controledrang.
16de – 19de eeuw: ontwikkelen van procedures en technieken om greep te krijgen op het lichaam, het te controleren, meten, dresseren ~> het tegelijk volgzaam en nuttig te maken (onderwijs, gevangenis, leger)
Moderne maatschappij = disciplinemaatschappij (ondanks Verlichting)
Panopticum = een zodanig geconstrueerd gebouw waarin alles en iedereen voortdurend in het oog kan worden gehouden. Het staat symbool voor de toezichtsmaatschappij: een samenleving waarvan de leden letterlijk en figuurlijk gevangen zitten in een fijnmazig controlenetwerk.
Waanzin is een culturele uitvinding ~> wie waanzin wil begrijpen moet een analyse maken van culturen die de waanzin tot waarzin verklaren en tot object van vervolging maken. Vanaf de 17de eeuw werd waanzin of redeloosheid gepersonifieerd. Daarvoor was de redeloosheid onontkoombaar verbonden aan de rede, het denken en de taal.
De moderne maatschappij bakent haarfijn af wat denkbaar en wat niet denkbaar is. In de 17de eeuw: strenge wetenschappelijke methode die fantasie en werkelijkheid, redelijkheid en gissingen, duidelijk wilde scheiden. Descartes: leggen van cordon sanitaire rond de redeloosheid; hij wilde denken dat hij daar niet langer door zou worden geïnfecteerd ~> inquisitie. Enkel des idées claires et distinctes waren van tel.
De redeloosheid werd zichtbaar en concreet gemaakt, gepersonifieerd, zodat zij des te gemakkelijker uitgesloten en beheerst kon worden ~> de waanzin kreeg in de maatschappij plotseling een belangrijke positie toegewezen. Men werd naar een afgebakend gebied gestuurd waar hij door iedereen kon worden herkend en aan de kaak gesteld.
“Is het voor onze cultuur geen belangrijk feit dat de redeloosheid slechts object van kennis kon worden voor zover ze eerst object van uitsluiting was?”
Vanaf de 19de eeuw: voorwerp van medische behandeling = veeleer verfijning van controle; er is geen absolute tolerantie t.a.v. het redeloze. Waanzin blijft herkend en geïsoleerd.
Figuratiesociologische benadering. Kern van civilisatietheorie = verband tussen sociale structuur en persoonlijkheidsstructuur ~> verband tussen sociogenese en psychogenese.
De geweldmonopolisering heeft plaatsgevonden als een gevolg van de toenemende arbeidsverdeling (en dus verlenging en toenemende complexiteit van de interdepentieketens).
In de ME kwam geweldpleging frequent voor, opvliegend en onbeheerst gedrag werd in zekere zin beloond de enige dwang waaraan het individu blootstond was de externe dwang uitgaande van eventuele geweldpleging van anderen.
Deze toestand veranderde naarmate meer en meer geweldmiddelen in handen kwamen van de centrale machten (kleine groepjes die voordien zowat vrij spel hadden, werden gedwongen zich te ontwapenen). Gepacificeerde gebieden ontstonden als noodzaak.
Mensen waren veel meer van elkaar afhankelijk, meer behoefte aan vrede en veiligheid.
Gevolgen persoonlijkheidsstructuur individu: de enkeling die leeft in een gepacificeerd gebied, de vrede kan enkele gehandhaaft blijven indien ieder individu zichzelf beheerst (Selbstzwang). Mensen zijn in het voordeel zichzelf te beheersen.
Hoe dichter het interdependentievlechtwerk; des te groter zijn de sociale ruimtes waarover dit netwerk zich uitstrekt; des te meer wordt het sociale bestaan bedreigd door degene die toegeeft aan spontane opwellingen en hartstochten.
De mens wordt van jongs af aan gedwongen zich te realiseren welke verdergaande effecten zijn handelingen of die van anderen hebben. Daarom valt de gedragsverandering noodzakelijkerwijze samen met de monopolisering van fysiek geweld, verlenging van handelingsketens en vergroten interdependentie = civilisatie.
