Psychologie

H14 SAMENVATTING

lateralizatie: vormen & genetische verklaring van handedness, taal
- contralateraal hersen-lichaam, uitzonderingen (gezicht, romp), corpus callosum & commissures, verschijnselen split-brain patient, ontwikkeling = snoeien van overbodige neuronen
taal
- apen & bonobos (wat is taal?), intelligentie vs. taalmodule, afasieën: Broca & Wernicke - zijn extremen, dyslexie (kleine hersen- en gedragsverschillen)
aandacht ~ bewustzijn
- onbewust – toch (wat) verwerking
- spatial neglect, alleen rechter hemisfeer (parieteel, temporeel) 1

= niet-intentioneel ‘negeren’ van informatie van links
- linker helft van het lichaam
- ook: linker helft van de ruimte (bv. gezichtsveld), van objecten etc.

bij schade aan het
- inferiore deel van rechter pariëtaal kwab (IPL): negeren linker hemispace (t.o.v. van het lichaam), linker helft van het lichaam
- superiore deel van rechter temporaal kwab (STG): negeren linker deel van objecten
- (niet bij schade aan de linker kwabben)

P.S. gezonden op rating scale: ook kleine neiging naar links
- dus: balanceren eens oneens

bewustzijn nawaarneming
- phi fenomeen: bewegingswaarneming ontstaat pas na waarneming tweede stimulus
- = principe achter film en TV

twee soorten
- bottom-up: sterke, onbekende stimulus die aandacht trekt
- top-down: (zwakke of sterke, bekende) stimulus die waargenomen wordt door er aandacht op te richten
subliminale (niet bewust waargenomen) stimuli kunnen gedrag wel beïnvloeden (bv. reactietijd, grijpsterkte)
- effect duurt kort
- subliminale reclame beïnvloedt uiteindelijk koopgedrag niet (echt)
functie: optimaal gebruik van onze (beperkte!) informatieverwerkingscapaciteit
= belangrijk onderwerp in de psychologische functieleer

William James (1890): "Everyone knows what attention is. It is the taking possession by the mind in clear and vivid form, of one out of what seem several simultaneously possible objects or trains of thought... It implies withdrawal from some things in order to deal effectively with others."
aandacht ~ bewustzijn
- geen aandacht/niet bewust, indien: (a) zeer kort waarneembaar (<30-40ms), (b) met lage intensiteit aangeboden, of (c) traag veranderend

- toch een effect op gedrag, bv. een onbewust waargenomen gezichtsuitdrukking wordt een beetje nagedaan

geen bewuste waarneming als een verandering optreedt gedurende een oogbeweging of oogknippering
hersenscans: aandacht ~ meer en bredere activiteit; versterkt de relevante informatie (in plaats van inhiberen irrelevante informatie)
bewustzijn is all-or-none (bv. binocular rivalry), bv. recurrent loops

leesvaardigheid, spelling en woordenschat, ook andere problemen: integreren gehoorde met visueel waargenomen informatie, schrijven
5-9% van de schoolkinderen
meer bij jongens dan meisjes
genetische invloed, minstens 4 genen (multifactiorieel) dyslectische vader  50% kans op dyslectische zoon
groter probleem bij Engels (uitspraak anders dan geschreven) dan bij fonetische talen (zoals Italiaans)
grote individuele verschillen
voorbeelden: Albert Einstein, Mozart, Beethoven, Ozzy Osbourne, Agatha Christie, Tom Cruise, Jay Leno, diverse wetenschappers

hersenen
- kleine microscopische afwijkingen in hersenstructuur
- o.a. een symmetrische planum temporalis (ipv. links groter)
- minder pariëtale en temporale activatie bij lezen

gedragsonderzoek
- verbinden letter met klank
- soms verminderde aandacht voor gehoor, geen snelle aandachtswijzigingen
- problemen met snel opeenvolgende geluiden (klik, zoom, kraak)
- moeite met uitspreken Spoonerisms (bv. koekenbast, tinzuigen)

- bij dyslexie weinig activatie pariëtaal & temporaal cortices

zeer waarschijnlijk diverse oorzaken