Iedere semiotische analyse moet in principe beginnen met het ordenen van de tekens van het tekensysteem dat men wil onderzoeken op een assentabel waarvan de ene as de syntagmatische betrekkingen weergeeft, en de andere as de paradigmatische.
Iconische en indexicale tekens worden gemakkelijker als “natuurlijk” en “echt” beschouwd omdat ze minder conventioneel zijn.
De betekenaar en de betekenis vallen samen, vandaar dat de indruk bestaat dat we de realiteit bekijken als we naar een film kijken.
Ideologische functie van de media: zij lijken slechts te registreren en plaats van te transformeren en te betekenen -wat ze uiteraard wel doen-
gemotiveerde en niet-gemotiveerde tekens: hoe meer het betekende object de vorm beperkt van de betekenaar, des te meer is het teken “gemotiveerd”
icoon = sterk gemotiveerd, symbool is niet sterk gemotiveerd
tot op zekere hoogte zijn alle tekens conventioneel (tekens kunnen maar als teken fungeren als ze ook als teken erkend worden)
De mate van conventionaliteit van tekens kan verschillen:
- symbool: teken lijkt niet op het object, volkomen arbitrair, zijn abstract, ze kunnen de betekenissen van iconen en indexen uitdrukken.
bv. de taal (geldt niet voor onamatopeeën)
- icoon: lijkt in zijn uiterlijke vorm op het object, er is nauwelijks een leerproces voor nodig en is geschikt om emotionele boodschappen uit te drukken.
bv. imitatieve gebaren (no-smoking-sign)
- index: teken dat rechtstreeks verbonden is met het object, moeten geleerd worden, men leert ze kennen door ervaring.
bv. Voetafdruk
bv. foto’s zijn eigenlijk ook indexicaal (naast iconen), want een foto is een lichtafdruk van het gefotografeerde object, er is sprake van een rechtstreekse fysische verbinding tussen teken en object.
Een teken kan zowel icoon als index zijn.
bv. foto van panda voor WWF, een landkaart is alle 3
- index: door luchtfotografie
- icoon: vorm van grenzen lijkt op vorm van echte grenzen
- symbool: notaties in legende zijn conventioneel
Berust de relatie tussen tekendrager, betekenis en object louter op conventie?
De Saussure: ja, dit is volledig arbitrair want in verschillende talen worden dezelfde mentale concepten met heel verschillende klankbeelden opgeroepen.
Analogie tussen de verschillende terminologieën
Vaak wordt dit model uit zijn filosofie (pragmatisme) gehaald en vereenvoudigd.
Het proceskarakter wordt over het hoofd gezien: een tekendrager heeft een specifieke zin en een specifiek referent (object in de wereld).
In sommige modellen wordt de term interpretant vervangen door gebruiker:
Basisidee van Pierce dat een teken maar kan functioneren als een teken als het als zodanig wordt geïnterpreteerd de betekenis ligt niet vast en staat in verband met het gebruik dat er door welbepaalde individuen en sociale groepen van wordt gemaakt.
