Menu

Waarde als maatstaf: Parsons patroonvariabelen

Ieder die handelt, moet keuzes maken. Hierdoor doet men beroep op waarden die als maatstaven worden opgevat. Zonder hen zou de handelende aan vertwijfeling en besluiteloosheid tenonder gaan.

Er zijn een aantal basiskeuzeproblemen die telkens opnieuw terugkomen, in welke handelingssituatie dan ook, en in eender welke culturele en historische context. Ze liggen aan de basis van de patroonvariabelen: variabelen die de keuzemogelijkheden van de actor vastleggen.

Iedere variabele geeft twee keuzemogelijkheden aan (dichotoom). Culturen, groepen en individuen kunnen getypeerd worden volgens fundamentele keuzes die ze gemaakt hebben.

Drie basiskeuzen:

  • affectiviteit (emotionele dimensie is overal aanwezig) en affectieve neutraliteit (bureaucratie) (emoties worden onderdrukt; vaak bij grotere formele groepen)
  • diffuse (geen onderscheid tussen verschillende domeinen, vaak informeel; vrienden) en specifieke (blijft beperkt tot een domein; tandarts) interactie
  • particularisme (rekening houden met bepaalde persoon waarmee men interageert) en universalisme (elk individu wordt op dezelfde manier behandeld)
  • afkomst (toegeschreven, “ascribed status”, geslacht) en prestatie (verworven, pianist)

Men kan individuen en culturen vergelijken op basis van deze vier beperkte keuzemogelijkheden. Dit is niet zo evident. Het is mogelijk dat culturen niet zozeer verschillen in de keuzes tussen de genoemde opties maar meer in de soort van keuzes waarvoor ze gesteld worden.

Parsons veronderstelt ten onrechte dat het universele waardensysteem beschreven kan worden a.d.h.v. een beperkte reeks basisdimensies. Hij ziet over het hoofd dat ook de keuzevragen zelf historisch en cultureel bepaald zijn. Toch kreeg zijn model heel wat empirische navolging, bv. Hofstede.

Lees meer...

Waarden

Lange tijd: moralistische ondertoon ~> opvoedkundige oogmerken. Parsons: ook nog MAAR patroonvariabelen ook nuttig voor empirisch onderzoek.

Pas recent: echt waardenonderzoek: baanbrekend werk van Milton Rokeach: basis van internationaal vergelijkend waardenonderzoek en Europees Waardenonderzoek.

Robinson en Shaver: vijf subvelden in axiologie (waardenleer)

  • Telische waarden: levensdoelen, en de middelen om die te bereiken
  • Ethische waarden: over goed en kwaad
  • Esthetische waarden: mooi of lelijk
  • Epistemologische waarden: waar of onwaar
  • Economische waarde: nuttig/waardevol

Elchardus: twee categorieën

  • Waarden als doelen (telische doelen dus), wat nastrevenswaardig is.
  • Centraal in het werk van Rokeach.
  • Waarden als standaarden en criteria waarop men een beroep doet om een oordeel te kunnen vellen, m.a.w. om een onderscheid te kunnen maken tussen opvattingen, handelingen, ideeën, doelen en motieven (alle andere bovenstaande waarden).

Centraal in het werk van Parsons.

Lees meer...

Carnaval: het ritueel opschorten van de orde

Bepaalde hiërarchieën stuiken ineen of worden omgekeerd. Recht en moraal zijn onbestaande. Omkering of opheffing van de orde.

Het echte radicale feestvieren is overal verdwenen, behalve in Mexico (Paz). De maatschappij wordt een dansende, kolkende massa.

Carnaval is een rituele uitlaatklep die alle spanningen zou moeten laten verdwijnen, zodat nadien de sociale orde des te steviger wordt. Op gekanaliseerde wijze kunnen emoties van ongenoegen en frustraties de vrije loop gelaten worden. Ook de voor het ritueel zo kenmerkende gedragsvoorschriften zijn er; zo moet men de gek uithangen.

Niet iedereen is het eens met deze functionalistische visie op carnaval als een ordebestendigend ritueel. Bahtkin vindt dat carnaval niet in zijn functionaliteit bekeken moet worden; het heeft een doel op zich, nl. het burleske vieren van het lichaam.

Lees meer...

Mimicry

Alles wat luidruchtig, kunstmatig of bizar is. De mens houdt op met zichzelf te zijn en wordt een ander. Dit wordt geaccepteerd. Hierdoor kunnen we een verborgen of geplaagd deel van ons bevrijden.

Lees meer...

Alea

Geluksspelen waarbij de mens zich met een bijna religieuze passiviteit overgeeft aan krachten die hij niet beheerst en waarbij hij alleen invloed heeft op het resultaat als hij vals speelt.

Lees meer...
Abonneren op deze RSS feed

Advies nodig?

Vraag dan nu een gratis en vrijblijvende scan aan voor uw website.
Wij voeren een uitgebreide scan en stellen een SEO-rapport op met aanbevelingen
voor het verbeteren van de vindbaarheid en de conversie van uw website.

Scan aanvragen