Centraal geleide economie
een centrale overheidsinstelling (planbureau) bepaalt het verloop van het
economisch leven. (d.m.v. regelgeving/sancties)
Economie steunt niet op vraag en aanbod waardoor de consument niet soeverein is. Men kan slechts kiezen uit de door het planbureau ter beschikking gestelde goederen en diensten. (soms te weinig aanbod om inkomen te besteden sparen) Eveneens de jobs zijn opgelegd vanuit de overheid.
Import/export hangen af van de planningsobjectieven en de mogelijkheid van producten zelf (binnenlands) te produceren.
Imperatieve planning: wanneer de overheid dwingende richtlijnen oplegt aan de
bedrijven.
Indicatieve planning: Bevat een voorspelling van de toekomstige economische
activiteiten waaruit algemene richtlijnen uit de private sector worden afgeleid.
voert grote invloed uit op overheid, maar is wordt toch
niet vanzelfsprekend nagevolgd.
Contractuele planning: effectiviteit indicatieve planning doen stijgen door een contract af te sluiten met de private sector.
bv. overheidssteun om planobjectieven te verwezenlijken.
Imperatieve planning heeft het politieke voordeel dat overheidsobjectieven (niet altijd) makkelijk te verwezenlijken zijn. Tevens moet er een aanzienlijk bedrag betaald worden om de inefficiënties die het met zich meebrengt te verwijderen.
In een moderne volkshuishouding is het verzamelen van informatie niet altijd makkelijk. Dit kan als gevolg hebben dat het productieproces stil komt te staan door bv. het ontbreken van een bepaald halffabricaat,…
meestal worden hier de bedrijfsleiders gekozen op basis van hun politieke achtergrond. niet toereikend voor het bedrijfsleven.
De arbeiders zijn niet gemotiveerd om te werken door de afwezigheid van consumptiemogelijkheden. Politieke beloning blijkt ineffectief te zijn.
Andere probleempunten zijn te grote uniformiteit en belabberde productkwaliteit.
er wordt geen rekening gehouden met de nood van de consument.
De interne prijzen staan niet tot verhouding van de relatieve schaarste op wereldniveau. Ze kunnen dus niet dienen als basis voor internationale handel. Wel wordt er gekeken naar de prijsverhouding op de wereldmarkt.
Producten van hoge kwaliteit worden vaak voorbehouden voor de eigen bevolking
moeten dienen om door export de buitenlands deviezen te verwerven die nodig zijn om politiek prioritaire behoeften door invoer te voorzien.
Von Hayek pleit voor radicaal liberalisme en is dus tegen de centraal geleide planeconomie. verkrijgt bekendheid door het afwegen van socialisme tegen kapitalisme en markteconomie op zowel economisch als politiek en rechtsvlak.
In zijn “Individualism and Economic Order” stelt von Hayek dat het verspreiden van relevante feitenkennis de belangrijkste opgave van het economisch systeem is. (hoe groter de mobilisatie ervan, hoe efficiënter de economie) Hij zegt dat het niet mogelijk is dat individuen hun kennis in statische vorm aan de autoriteiten kunnen overmaken omdat de kennis uniek is (tijds- en plaatsgebonden). Hij kiest in de plaats voor het prijsmechanisme dat volgens hem het beste communicatie- en coördinatiemechanisme is. In ‘The road to Serfdom” en “The Constitution of Liberty” valt von Hayek het socialisme en de planeconomie aan. Eigendomsrechten zijn de belangrijkste waarborg voor ieders vrijheid. Hij pleit dat centrale economische macht niet veel verschilt van slavernij er wordt te weinig rekening gehouden met de minderheden.
Hij stelt de rol van de relatieve prijzen centraal bij de allocatie van middelen in de economie. nastreven van een stabiel prijsniveau sluit de mogelijkheid van onevenwichtige veranderingen in de relatieve prijsniveaus niet uit. Er is ene voortdurende verandering van lonen en prijzen is nodig om werkgelegenheid te realiseren en investeringen te realloceren in overeenstemming met veranderingen in de vraag.
Von Hayek pleit eveneens voor een demonopolisering van de gelduitgifte tegen de inflatie in zijn geldtheorie.
