WAT IS GEZONDHEIDGERELATERD GEDRAG?

KASL & COBB 1766

Elke activiteit die iemand die zichzelf als gezond beschouwt, onderneemt met het doel ziekte te voorkomen of ziekte te ontdekken in een fase waarin deze nog geen symptomen veroorzaakt.

HARRIS & GUTEN 1979

Gedrag dat wordt vertoond door een individu, ongeacht zijn/ haar vermeende gezondheidstoestand, met het doel zijn/ haar gezondheid te beschermen, te bevorderen of in stand te houden.

MATARAZZO 1984

Gedragmatige pathogene en gedragmatige immunogenen

• Algemeen aangenomen dat het bestaant uit die vormen van gedrag die zijn gerelateerd aan de gezondheidstoestand van het individu, ongeacht de huidige geozndheidstoestand of een bepaalde motivatie

- Ongeschoolde arbeid:

o Werkvervreemding, werkstress, inconsistente sociale controle en het ontstaan van een
drinkcultuur
o Hoger percentage rokers
o Lange werktijden, een gebrek aan zeggenschap over het werk en een gebrekkige sociale
ondersteuning

WERKSTRESS

- Werkstressmodel van Karasek & Theorell 1990
- 3 belangrijke factoren dragen bij aan werkstress:
o De eisen van het werk
o De mate van vrijheid om beslissingen te nemen over de wijze waarop deze eisen het beste
kunnen worden vervuld (werkautonomie)
o De mate waarin sociale ondersteuning beschikbaar is

SEKSEVERSCHILLEN

- Work-home spillover
o Vrouwen nemen veel te veel vh werk mee naar huis
- Healthy worker effect
o Gevoelens van zeggenschap
o Gevoel van eigenwaarde
o Financiële zekerheid

WERKLOOSHEID

• Korte en middenlange termijn = werkloosheid een negatief effect op zowel de geestelijke als de lichamelijke gezondheid
• Werkloosheid is geen directe veroorzaker van een slechte gezondheid maar meer via een keten van gebeurtenissen
• Belang van financiële onzekerheid

BIOLOGISCHE VERSCHIL LEN

VERSCHILLEN IN GEDRAG
- Mannen meer risicovol gedrag
- Vrouwen zoeken meer medische hulp
o Sociale oorsprong: gevolg van een verschillende betekenis die door de verschillende seksen
aan gezond gedrag worden toegekend
o Mannen geen blijk van zwakte

SOCIAALECONOMISCHE VERSCHILLEN
- Vrouwen blijven vaker thuis, werken veel in deeltijd en zijn vaker arm
- Vrouwen ervaren meer sociaal isolement

ETNISCHE MINDERHEDEN

Etniciteit taal, religie, ervaring van ras en migratie, cultuur, voorouders en vormen van identiteit
- Relatief slechte gezondheid bij mensen uit etnische minderheden
- SES bij etnische minderheden
- Verschillen in gezond gedrag
- De stress van mensen in minderheidsgroeperingen
o Sociale invloed: discriminatie, raciale intimidatie, eisen tot het behouden van de eigen cultuur
of veranderen daarvan
- Toegang tot de gezondheidszorg
o Omgekeerde preventiewet

ANDERE MINDERHEDEN

GAY-RELATED IMMUNE DEFICIENCY

1982 : “Gay-related immune deficiency (GRID) (the gay plague / GRIDS)
-> 1982 : AIDS (acquired immune deficiency syndrome)
-> 1986 : HIV (human immunodeficiency virus)