• Spirituele zoektocht naar wil van god in het individuele leven
• Op spoor door eigen gemoedsbewegingen volgen / onderzoeken
• Veelvuldig gebruik 1^e pers enk
• Expressie van emotie lokt opnieuw emotie uit (toevertrouwen gevoelens aan papier)
• Duidelijk fysiologische beleving gevoelens

 evolutie naar vergeestelijkte/emotionele religieuze beleving

 uiterlijke methoden teruggedrongen tvv innerlijke methoden  laten minder diepe sporen na

 moderne spiritualiteit: complexe sequenties geestelijke oefeningen, regelmatig herhalen

om effectief te blijven

• Liefde tot god = erotische liefde
  • Emotionele en zinnelijke terminologie
  • Vertrouwelijke en intieme omgang met god
• Bernardus van Clairvaux
  • 1128: ontmoeting Bernardus & Willem van Saint-Thierry
  • Bespreken Hooglied  mystieke lezing (ziel wil christus als bruidegom)
  • Logica liefde/verliefdheid toegepast op mystieke subject
• Beeld van Christus
  • Kosmische pantocrator  reisgezel, gelijke
  • Belangstelling voor kind in de kribbe, wonden gekruisigde  ‘nabijer’
  • Versterking Maria-devotie
• Verschuiving
  • Affectieve spiritualiteit schuwt uitwendigheid ( ascetisch-rituele beleving Benedictus)
  • Innerlijke verlangens = object mystieke disciplinering
  • Bernardus & Hadewijch: Beminde = centraal  LATER losmaken liefdesobject + inkeren naar eigen gemoedsbewegingen

• Spiritualiteit omvat hele menselijke leven
• Zowel innerlijk als uiterlijk (Benedictus maakt nooit scheiding)
  • Innerlijk: gebed, contemplatie
  • Uiterlijk: liturgie, handenarbeid, naastenliefde
• 1 hoofdstuk: ‘spiritueel’ in moderne zin  trapsgewijze verwerving nederigheid

• Spiritualiteit = persoonlijke voeling krijgen/zich persoonlijk bewust worden van wat ons overstijgt
• Individueel MAAR ook groepsgebeuren kan bijdragen
• Individuele & gevoelsmatig aspect niet steeds in die mate aanwezig in geschiedenis