Relatie tussen nieuwe media en maatschappij

Impact van nieuwe media op samenleving:

• Contrasterende visies over relatie tussen nieuwe media en samenleving
• Door opkomst nieuwe media terecht in nieuw soort maatschappij, informatiemaatschappij?

Utopieën en dystopieën (maatschappelijk, semi-wetenschappelijk discours)

Midden ’90: doorbreken nieuwe media bij groter publiek:

• Meningen over sociale en economische impact sterk uiteen
  • Internetpioniers: utopische visie

= mogelijkheid tot nieuwe, rechtvaardigere maatschappij waar bestaande ‘aardse’ machten geen invloed meer zouden hebben

- P. 256

• Tegenstanders van het internet
  • Bedreigde democratie, communicatie op afstand zou bestaande sociale relaties vernielen, zouden onder volledig (elektronische) toezicht van machthebbers
  • In navolging van ludieten (19^de eeuw): neo-ludieten tegen technologische verandering

Technologisch determinisme versus social shaping of Technologies

Veel van utopische en dystopische voorspellingen ingegeven door technologisch determinisme

• = manier van denken waarbij van uit gaan dat technologische veranderingen onvermijdbaar zijn en dat ze bepaalde sociale veranderingen noodzaken
• Aard technologieën en richting die ze uitgaan: voorbestemd door innerlijke technologische logica of economische wet

-Technologieën = gegeven

-Sociale wetenschappers kunnen enkel sociale gevolgen ervan vaststellen

Tegenover technologisch determinisme: social shaping of Technologies

• = ervan uitgaan dat sociale, institutionele, economische en culturele factoren mee bepalen hoe en in welke richting de ontwikkeling van technologieën verloopt
• Evoluties in ICT en haar sociale en economische complicaties zijn product van ontelbare strategische beslissingen
• Naast economische redenen: ook gebruiksvriendelijkheid van technologieën, compatibiliteit met andere, overheidsbeleid,.. belangrijk voor al dan niet doorbreken van technologie

Sociale psychologie van het internet

Computer-mediated communication (communicatie via computer (CMC))

• Onderzoek begin in ’70 (wanneer organisaties pc’s met elkaar begonnen te verbinden)

Hoofddoel: pc’s linken voor veiligheidsredenen en om informatieoverlap te vermijden

• Groeien idee systemen voor groepscommunicatie (mensen gebruikten netwerken om berichten naar elkaar te sturen)
• Nu: interpersoonlijke internettoepassingen veruit het belangrijkst

Onderzoek naar CMC: theorieën centraal:

• Social Presence Theory – sociale aanwezigheid
  • Short Williams en Christie (midden ’70)
  • = gevoel dat andere actoren deelnemen aan interactie

-Minder kanalen en codesystemen: minder bewust van aanwezigheid -anderen

-Als sociale aanwezighedi vermindert: interacties minder persoonlijk

• CMC scoren laag
• Sproul en Kiesler: verschil CMC en face-to-face:

-Gebrek aan ‘social context cues’ bij CMC

= tekens die naar de sociale context verwijzen

• Media Richness Theory
  • Daft, Lengel, Trevino
  • Media kunnen geschikt worden volgens mate waarin ze rijke info over kunnen brengen in bepaalde tijd

-Face-to-face: rijkste medium

-CMC: arm wegens gebrek non-verbale tekens

• Stellen sommige media beter aangepast voor versturen bepaalde boodschappen dan anderen

Beide theorieën onder 1 noemer: ‘cues-filtered-out approaches’

• Experimenten geïnspireerd door deze theorieën: effecten vinden van CMC op inter-persoonlijke communicatie
  • Boodschappen via CMC:

-onpersoonlijk, koud, asociaal

-gebruikers meer op zichzelf betrokken, minder geneigd zich indrukken te -vormen van andere actoren als individuen

-emotionele uitdrukkingen vaak negatief of verhit

-participatie is gelijker

• onpersoonlijke imago CMC strookt niet met latere veldonderzoeken en niet met feit dat sociale implicaties bloeien op het internet
  • CMC niet enkel negatieve effecten:

-Disinhibition effect (ongeremdheid gedrag op internet)

In positieve en negatieve richting

Ondanks kritiek: experimentele bevindingen van cues-filtered-out approaches niet van tafel vegen

• Technologische kenmerken CMC nog steeds belangrijk om communicatie via CMC te begrijpen
  • Uitdaging: rol die kenmerken spelen begrijpen om variabelen te vinden die verschillende uitkomsten in verschillende contexten verklaren

Theorie in die richting:

• Sociale Information Processing Theory (SIP):
  • Ervan uitgaan dat mensen die communiceren via CMC gemotiveerd zijn sociale relaties te ontwikkelen

-Adhv aanwezige tekstsystemen indruk vormen van andere

-Op basis van indrukken beeld vormen

-Beeld steeds testen en bijstellen

• Proces meer tijd in beslag dan bij face-to-face