De zender

= 1^ste fase van het communicatieproces

De persoon die in een communicatieproces boodschappen bedenkt, construeert en verzendt; de “message maker”.
Vb. journalist, schrijver,…

Intenties / bedoelingen ~ verwachtingen van de ontvanger over de zender

Communicatie = geslaagd indien:
- de ontvanger de boodschap begrijpt
- de ontvanger deze boodschap aanvaardbaar vindt (anders ‘verbrand’)

Verschillende categorieën van zenders:

• Individuele zender
• Groep als zender
• Massa als zender

® Hiernaast ook onderscheid tussen:

• Private zender

- intrapersoonlijke communicatie: unidimensioneel (van levensbelang!)

- interpersoonlijke communicatie: bidimensioneel (tussen 2 mensen)

- direct (face to face) vs. indirect
- motieven:
- biologisch: behoefte aan voedsel, drank,…
- sociaal: aandacht, contact, zelfbeeld,…
- 3 kernthema’s:
- erkenning (door middel van sociale relaties, ‘social talk’)
- invloed (behoefte aan manipuleren ® machtsrelaties)
- genegenheid (erbij horen, affectieve relaties)

• Beroepszender(vb: kerk, staat, massacommunicator [journalist, reporter,…])

- Activiteiten:
- voorwerk: documentatie & onderzoek
- selectie en vormgeving: schrijven, redigeren, regisseren,…
- controle en organisatie: hoofdredacteur, chef-redacteur,…
- technische vervaardiging: opmaker, cutter, cameraman,…

- intenties: informeren en/of persuaderen

Geloofwaardigheid (van de zender)

- geen eigenschap van een persoon
= totaalindruk die ontvangers van een boodschap van die persoon hebben
[uiterlijk, kleding, woordkeuze, huidskleur, bedoelingen, macht,…]

Belangrijke factoren

- Deskundige zender
De ontvanger van de boodschap vindt het belangrijk dat een spreker weet waar hij het over heeft. Als hij goed geïnformeerd lijkt en een intelligente indruk maakt, is de spreker in onze ogen geloofwaardig.

- Karakter van de zender
Is de zender eerlijk? Komt hij over als een vriendelijk en betrouwbaar iemand? Er is geen directe relatie tussen deskundigheid en karakter (Iemand kan weliswaar een volstrekt onbetrouwbare indruk maken en toch als deskundig worden gezien op een bepaald terrein. Omgekeerde natuurlijk ook waar).

- Rustig of beheerst – prettig gezelschap - extravert
Bepalen geloofwaardigheid. (Extravertie is mate waarin iemand spraakzaam en open is, maar slechts tot op zekere hoogte!)

- Wisselend per onderwerp en situatie
Vb. Arts is geloofwaardiger wanneer hij iets zegt over gezondheid dan wanneer hij zegt waar je op moet letten bij het aankopen van een huis

- Geloofwaardigheid is geen constantie:
Aanvangsgeloofwaardigheid: de geloofwaardigheid die iemand toegekend wordt vooraleer er sprake is van communicatie (door bekendheid)
Eindgeloofwaardigheid: dit is het product van zijn aanvangsgeloofwaardigheid en de transactionele geloofwaardigheid of de geloofwaardigheid die de spreker tijdens zijn optreden verwerft of verliest

- Ook rol van non-verbale communicatie belangrijk!
(Vooral bij TV) Hoe meer non-verbale informatie de ontvanger via het kanaal krijgt, des te meer invloed je kan hebben op de ontvanger

Meta-communicatie: belangrijke functie!
= communicatie over de manier waarop we met elkaar
communiceren, kan verbaal, is meestal non-verbaal

Lichaamstaal is voornamelijk onbewust:

REGISTREREN – INTERPRETEREN – REAGEREN
→ circulair gedrag
Bv. Ongeïnteresseerd → motivatie bij zender daalt

Lichaamstaal is geloofwaardiger
(tegengestelde signalen, meer geloof in niet-verbale)

Elementen lichaamstaal in interviewsituatie

• oogcontact (zegt veel over onderlinge verhouding)
  te weinig: kan verlegenheid of onderworpenheid betekenen
  te veel: kan allerlei betekenissen hebben, van seksuele

geïnteresseerdheid tot agressie

• lichaamshouding en –beweging (gespannen, onverschillig,…)
• stemgebruik (wat bedoelt iemand werkelijk: opgewonden, teleurgesteld,…)

ALGEMEEN: ondersteunen of tegenspreken