golf van de tweede IR
gereguleerd (collectivistisch) maatschappelijk model/ hoge bescherming
keynesiaans-fordistisch overheidsbeleid
fordistisch-tayloristische arbeidsorganisatie
patriarchaal (kostwinners/huisvrouw)model

1. Situering.
Wortels in vierde kwart 19de eeuw (crisis en 2de IR)
Breekt pas door na definitieve crisis 19de eeuws model (1930’s) (en na WOII)
Hoogtepunt derde kwart 20ste eeuw
Eerste crisis 1975-1985
Overgang naar nieuw model?

2. Productie.
A. Tweede Industriële Revolutie.
Uit depressie na 1875 (concurrentie nieuwe industrielanden)
Nieuwe producten
· Staal
· chemische nijverheid
· communicatietechnologie
· auto
Nieuwe energiebronnen (petroleum, electriciteit)
Schaalvergroting (fusies, kartels)

B. Nieuwe arbeidsorganisatie.
Taylorisme
· Productie opdelen in verschillende stappen.
· Met stopwatch volgen hoelang iemand doet over zijn stap.
Fordisme: lopende band en ‘5$ day’
· Kritiek van Charlie Chaplin.
· Afstompend en denigrerend werk.
· Vrij log systeem: zeer brede basis.
© Controle nodig.
© Verschillende coördinatoren.
© Doorstromen van top naar basis zeer moeizaam.
Managerial revolution
 Economisch groeisucces / overlegeconomie
 Fordistische groeispiraal (2de helft 20ste eeuw)

3. Arbeid.
Lagere participatie, hogere bescherming
Vrouwen en kinderen uit formele arbeidsmarkt:
o Geen vrouwen-en kinderarbeid meer.
o Om arbeidsmarkt te zuiveren.
o Kostwinners/huisvrouw model
· Vrouw bedreiging werkgelegenheid.
· Kostwinnersmodel = luxemodel.
· Propaganda vrouwen aan de haard: hoogtepunt jaren 50.
· Herverdeling door de overheid: staat kan niet langer bekostigen dat slechts één
persoon werkt.
· Twee kostwinners nodig.
Formele ongelijkheid man/vrouw
o In jaren 70 durft men dat niet meer.
© Airhostess: stelt discriminatie aan de kaak ondersteund door
vrouwenbeweging.
o Loondiscriminatie en pensioenleeftijd.
o Europese richtlijn in 1975.
Hogere scholing
o Men gaat investeren in scholen.
o Stijgende lonen.
o Stijgende technologie.
Meer duurzaam (intensief) arbeidsaanbod

4. Bevolking en gezin.
Naar een lage nataliteit en mortaliteit
Restrictieve fertiliteit: geboortebeperking
o Jaren vijftig: introductie pil.
o Pas vanaf jaren zeventig aanvaardbaar in mentaliteit.
Duurzamer gezinsmodel: ‘traditioneel’ kostwinners/huisvrouw gezin
o Evolutiehuwelijksleeftijd.
o Huwen en kinderen krijgen wordt losgekoppeld.
Semi-urbane samenleving: pendelaars
Grafiek 10. De geregistreerde arbeidsparticipatie in België, 1850-2000

5. Overheid.
Actieve ‘keynesiaanse’ overheid
o Defecit spending.
o Sociaal overleg.
o Sociale zekerheid.
o Hoge staatsschuld!
Economisch beleid: expansiepolitiek
Sociaal beleid: bescherming, zekerheid, scholing
Neemt kosten sociale bescherming op zich en subsidieert kostwinnersmodel (50% BNP
herverdeeld)

Naar een afwezige overheid: laissez faire laisser passer
o nachtwakerstaat
o Max 10% BNP herverdeeld via overheid.
o Zeer weinig belastingen.
o Zeer weinig belastingen op vennootschappen.
o Wel invoerrechten op technologische innovaties.
o Accijnzen op ongezonde dingen.
· Nu: roken.
· Toen: jenever (zo dronken ze hun loon niet op).
o Investeren in spoorwegen:
· Naar achtergestelde gebieden.
Ideologie van de vrije markt
Ongelijke bescherming arbeid-kapitaal