Vanaf 1500-1800 zijn er nieuwe vormen van vrij onderzoek en er is ruimte voor nieuw kennissystemen en technologische doorbraken. Dit is de basis van de Europese ‘wetenschappelijke revolutie’.

Macro-inventies vergroten de wetenschappelijke kennis via ‘research and development’ (onophoudelijke keten van micro-inventies). Vooruitgang is een collectieve erfenis waarbij het sociaal leren een eersterangsrol heeft.

Opvallende gelijkenissen worden gezien doordat agrarische markteconomieën overal ter wereld de kans hebben om uit te groeien tot kapitalistische groeipolen. Kapitalisme is geen emanatie van vrije markt, maar een explosief economisch model dat groeit in een competitief politiek systeem. Euraziatische continenten zijn niet gebouwd op een dergelijke alliantie tussen kapitalistische en politieke elites. De kerngebieden koloniseren ‘nieuwe werelden’ en accumuleren de winsten uit deze perifere gebieden. Die stimuleren nieuwe economische activiteiten in productie en consumptie . De grote winsten gaan naar de metropolen en machtsverhoudingen in dit expanderend handelssysteem verschuiven naar nieuwe handelselites en nationale staten. Het Europese overzeese imperialisme is uniek, geen enkel ander rijk incorporeert op dergelijke wijze afgelegen gebieden in een kern-periferie-verhouding.

Dit verklaringsmodel interpreteert het kapitalisme als een historisch wereldsysteem, ontstaan in een specifieke Europese conjunctuur vanaf de late middeleeuwen, waarbij een unieke coalitie groeit tussen handelskapitalisten en nationale staten.

Anderen minimaliseren de Europese inbreng als toevalstreffer, zoals : Andre Gunder Frank zegt dat Europese/westerse dominantie in 19-20^e eeuw maar een interludium is in een lange ‘ Asian age’. De wereld is policentrisch met China aan kop vanaf 1400-1800. Amerika vangt het tekort op door een toenemend uitvoer van goederen (grondstoffen), Afrika door een groeiend export van arbeid (slaven). Europa heeft zelfs niets meer te bieden.

Hobson stelt dat bijna alle vernieuwingen, toegeschreven aan modern EU, al eerder zouden zijn toegepast in andere beschavingen. Dit op technologische kennis, maar ook politieke en economische systemen. Europa is een creatie door de druk van buitenaf en blijft tot 19^de eeuw in de marge van globaal systeem. Haar opkomst gaat samen met agressieve koloniale en imperialistische politiek en met een racistisch discours waarin de wereld ongelijk wordt verdeeld.

Economische groei door :

Succes van despotische staten

Interventionistische staten

Massieve staatsuitgaven

Overheidsregulering

handelsdespotisme