een omvangrijk materieel hulpplan, dat op initiatief van de toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken George C. Marshall drie jaar na de Tweede Wereldoorlog in werking trad. Dit European Recovery Program was gericht op de economische wederopbouw van de door de oorlog getroffen landen in Europa. De Europese landen konden goedkoop krediet en goederen uit de VS krijgen. Een belangrijke voorwaarde voor die hulp was dat het tot
economische samenwerking kwam tussen de Europese landen, teneinde een nieuw Europees conflict te vermijden. Een belangrijke drijfveer van deze hulp was het vormen van een sterke buffer tegen de expansie van het communisme vanuit de Sovjet-Unie van Stalin. De betrekkingen tussen de VS en de Sovjet-Unie waren nl. in snel tempo verslechterd en hadden geleid tot de "Trumandoctrine". Marshall deed het voorstel officieel op 5 juni 1947 in een toespraak aan de Harvarduniversiteit in Cambridge, Massachusetts.

een Sovjet politieke doctrine, die werd opgesteld door Leonid Brezjnev tijdens een speech op het Vijfde Congres van de Poolse Communistische Partij, op 13 november 1968. Concreet betekende deze doctrine de Sovjet-Unie overal kon ingrijpen waar het communisme in de problemen zat. Het diende als rechtvaardiging voor de onderdrukking van de Praagse lent. Dit betekende dus in praktijk dat het geen enkel land toegelaten was om het Warschaupact te verlaten, of om de greep van de Communistische Partij van dat land op de plaatselijke politiek te doen verslappen. Deze doctrine kende zijn einde onder Gorbatchov