• Nodig om mensen vaardigheden aan te leren om de doelen te bereiken die ze hebben gesteld
• Indirect leren cfr. theorie over sociaal leren (Bandura)
• Observeren van anderen die relevante taken uitvoeren, door het oefenen met opdrachten in een gestructureerd programma en door actieve overtuiging
• Vooral wanneer mensen lijken op degene die de vaardigheid wil aanleren
• Op zodanige wijze dat de waarnemer niet het gevoel krijgt dat hij onkundig is of dat hij niet in staat zal zijn de vaardigheid te verwerven

- Geven van informatie over gezondheidsrisico’s is niet voldoende

- Individuele therapie

- Rekening houden met het feit dat verschillende mensen verschillende mate van motivatie hebben om een verandering te overwegen of uit te voeren <> confectiebenadering

- Gedragsveranderingsmodellen

- Beperking = slechts 40% kan in 1 fase worden opgedeeld

- Motivatie tot verandering kan het best als continuüm worden gezien dat mogelijk kan worden gemeten als de intensiteit van de intentie tot verandering en niet als een reeks stappen van een cognitieve en gedragsmatige toestand naar een andere

- Weinig zin van mensen te laten zien hoe ze verandering kunnen bewerkstelligen als ze zich in de precontemplatie of mogelijk ook in de contemplatie bevinden

MOTIVERINGSGESPREK

- Doel = versterking van de motivatie om een verandering te overwegen en niet om te laten zien op welke wijze deze verandering tot stand zou moeten worden gebracht

- Alle mogelijke ambivalentie onderzoeken en oplossen

- De betrokkene in een toestand van cognitieve dissonantie brengen

- Bewust niet confronterend

- Het uiten van empathie door het toepassen van reflectief/actief luisteren

- Het vermijden van meningsverschillen door aan te nemen dat de betrokkene verantwoordelijk is voor de beslissing te veranderen

- Meegaan met weerstand in plaats van betrokkene hiermee te confronteren of tegenstand te bieden

- Zelfredzaamheid en optimisme voor verandering ondersteunen

INFORMATIEVERSTREKKING

- Niet over wat te veranderen maar over de wijze waarop

- Eerst lag de nadruk op ziekten en gevolgen, tegenwoordig worden plannen en
veranderingsstrategieën benadrukt

BENADERING VIA PROBLEEMOPLOSSING

- Hulp nodig hebben om te bedenken hoe ze dat moeten doen

- Egan: probleemgerichte therapie

- De juiste analyse van het probleem waarmee de betrokkene te maken heeft, vormt een cruciaal
element van het counselingproces

- Reserves van de betrokkene te mobiliseren om problemen nauwkeurig te identificeren en tot
strategieën voor oplossingen te komen

- Probleemverkenning en –verheldering

o Directe vragen
o Promoting “vertel eens…”
o Empathische feedback

- Formulering van een doel

o In specifieke termen
o Rekening houden met de vermogens van de betrokkene, aan de sociale omstandigheden en aan de omgeving

- Facilitatie van handeling
o De wijze waarop

voordelen en problemen:
o Kiezen preventief te handelen obv de resultaten
o Geneesmiddelen slikken
o Kiezen hun leefstijl te veranderen

ERFELI JKHEIDSONDERZOEK

- BRCA1 en BRCA2 (verantwoordelijk voor respectievelijk 45 en 40 procent van de gevallen van
borstkanker en ovariumkanker bij mensen met een erfelijke aanleg <> 4-5 % van de gevallen van borstkanker)

- Voorbeeld van detectieprogramma:

o Huisarts naar dienst
o Brief aan patiënt met vragenlijst
o Indeling in hoog-matig en laag risico

- Kennis van het risico kan een belangrijke invloed hebben op het individu en op de kinderen van het individu
- 20%-25% -28% van de vrouwen een fors niveau van angst
- 35% van de partners
- Relatief constant en een langdurig verschijnsel
- Meestal nadat de deelnemers over hun risiconiveau waren geïnformeerd
- Ook bij goed nieuws

ZIEKTEDETECTIE: HET VOORBEELD VAN MAMMOGRAFIE

- Regelmatige mammografiescreening
- Eventuele latere onderzoeken = echografie, biopsie, …
- Stress
- Gedurende een jaar na hun aanvankelijke beoordeling
- Door deze angst nemen veel vrouwen geen deel aan screening
- Doel onderzoek = nagaan hoe de stress met dit type onderzoek gepaard gaat en hoe bestreden

- Stressreductie:

o One-stop testing
o Vals-positieven in counseling
→ De noodzaak om counseling aan te bieden alleen aan diegenen die het nodig hebben of
wensen
- Participatie verhogen

o Informatie alleen niet genoeg
o Complexere technieken maar met beperkt resultaat

VERANDERING VAN RISICOGEDRAG

- Roken, voeding met een hoog cholesterolgehalte, weinig lichaamsbeweging
- OXCHECK-groep: gezondheidscheck
o Sommigen hebben baat bij het screeningsprogramma

- Family Heart Study: gezondheidscheck en counseling gedurende het volgend jaar met tussenpozen van 2 tot 6 maanden
o Counseling vormt een nuttige uitbreiding

Een gefaseerde theorie heeft 4 eigenschappen (Weinstein):

o Een classificatiesysteem om de fasen te definiëren
o Rangschikking van de fasen
o Er zijn veelvoorkomende barrières voor verandering waar mensen in dezelfde fase mee te
maken krijgen
o Verschillende barrières voor verandering in verschillende fasen

HET TRANSTHEORETISCH MODEL

Prochaska en Di Clemente 1984

- Stoppen met roken, afkicken van cocaïne, gaan sporten, consequent condoomgebruik, gebruik van zonblok, gewichtsbeheersing, testen van woning op radon, vermindering van vetopname, mammografie, modificatie van crimineel gedrag

- Neemt een prominente plaats in binnen richtlijnen

TTM EN RISICOREDUCEREND GEDRAG

- Sommige veranderingen lijken eerder het gevolg van de overgang ipv voorafgaand aan de overgang

- Zelfredzaamheid geen voorspellende factor voor het welslagen hoewel het wel was gerelateerd aan het ondernemen van een stoppoging

TTM EN PREVENTIE

- Zelfredzaamheid > beslissingsevenwicht
- Validiteit wordt in vraag gesteld

BEPERKINGEN VAN HET TTM

• Tijdsperiode => weinig empirisch bewijs
• Gedrag in het verleden heeft een sterke voorspellende factor
• Vraagtekens gezet bij de validiteit van 5 onafhankelijke fasen van ‘bereidheid tot verandering’
• Onvoldoende rekening gehouden met de sociale aspecten

HET MODEL VAN HET PRECAUTION ADOPTION PROCESS MODEL

1. niet bewust
2. ongemotiveerd: onrealistisch optimisme
3. consideratie
4. actief beslissen om niets te doen
5. beslissen te veranderen

DE HEALTH ACTION PROCESS APPROACH

- Motivatiefase

o Intentie
o = de resultante van verschillende attituden, cognities en sociale factoren
o Zelfredzaamheid en resultaatsverwachtingen zijn belangrijke factoren voor doelintentie
o Percepties over de ernst van de bedreiging en de persoonlijke kwetsbaarheid (vermeend
risico) spelen alleen een rol tijdens de motivatiefase

- Volitiefase (bewuste keuzen maken)

o Belang van een proces van planning = intentie tot implementatie van eerder = waar, wanneer en hoe
o Zelfredzaamheid tot initiatief = geloof dat hij in staat is het initiatief te nemen wanneer de
geplande omstandigheden zich voordoen
o Zelfredzaamheid mbt coping (of instandhouding) = geloof in het eigen vermogen barrières te overwinnen en verleiding te weerstaan => versterkt de veerkracht, de positieve houding en leidt tot een groter uithudingsvermogen