Rond de leeftijd van zeven á acht jaar bereiken kinderen de derde fase van het noepiagetiaanse stagemodel van de ontwikkeling van een zelfconcept. Kinderen zijn nu in staat om representatie systemen te vormen, welke breed zijn en zelfconcepten bevatten die verschillende aspecten van het zelf omvatten. Kinderen ‘verliezen’ hun alles of niet beoordelingen en kunnen onderscheid maken tot hun werkelijke zelf en hun ideale zelf. Deze ontwikkelingen dragen bij aan de totstandkoming van het zelfvertrouwen. Volgens Erikson moeten kinderen in deze leeftijdscategorie de kwestie van nijverheid vs. Inferioriteit oplossen. Door het succesvol doorlopen van deze kwestie ontwikkelen kinderen een gevoel van competentie.

In de middentijd raken kinderen meer bewust van de culturele regels wat emotionele expressie betreft. Zij zijn beter in staat om hun eigen emoties, aandacht en gedrag te reguleren en zijn zich beter bewust van hun eigen gevoelens en die van anderen..

begaafdheid is over het algemeen moeilijk te definiëren en te meten. Het traditionele criterium voor begaafdheid is een hoe algemene intelligentie, IQ van 130 of hoger. Aangezien dit criterium een aantal groepen uitsluit is het criterium breder gedefinieerd en bevat het kinderen die een hoge mate van potentie of achievement laten zien in één van de volgende gebieden: algemeen intellect, specifieke vaardigheid (wiskunde), creatief of productief denken, leidinggevende capaciteiten, kunst of psychomotorische vaardigheden.

Creativiteit wordt gedefinieerd als de vaardigheid om dingen in een nieuw licht te zien. J.P maakte onderscheid tussen twee manieren van denken, convergent en divergent denken. Bij convergente denkproces wordt er gezocht naar één enkel correct antwoord. Dit wordt gemeten door intelligentietests. Bij divergent denken gaat het om het genereren van een hoop nieuwe, originele mogelijkheden. Divergent denken speelt een rol bij veel creatieve processen.

een kind met een mentale achterstand heeft een IQ van 70 of meer (lager?). mentale retardatie gaat gepaard met significant afwijken cognitief functioneren. Het meest vastgestelde en eveneens bekendste leerprobleem is dyslexie. Kinderen met dyslexie presteren slechter op lees- en schrijftaken dan verwacht mag worden op basis van hun leeftijd en intelligentieniveau. ADHD is een chronische conditie welke wordt gekenmerkt door persisterende onoplettendheid, afleidbaarheid, impulsiviteit, lage frustatietolerantie en een grote hoeveelheid activiteit op het verkeerde moment. ADHD is voor een groot deel erfelijk bepaald.

school maakt een belangrijk deel uit van het leven van kinderen in de leeftijd vanaf vier jaar.

De schoolprestaties worden door veel verschillende factoren beïnvloed. Ten eerste is de mate van geloof in zelfeffectiviteit (kinderen die vertrouwen hebben in zichzelf presteren beter). Ook het geslacht speelt een rol, meisjes doen het over het algemeen beter dan jongens. Ten derde, de houding van de ouders. Wanneer ouders het kind de ruimte geven om zich te ontwikkelen presteert deze vaak beter. Socio-economische status kan een belangrijke rol spelen bij de mate van schoolsucces. Kinderen kunnen ook beter presteren op school als ze geaccepteerd worden door leeftijdsgenoten en als laatste zijn de kenmerken van de school zelf van belang (kleine klassen -> voordeel).