Volgens deze benadering zijn de voorgaande verklaringen onvoldoende van naturalistische aard. Inhoudelijke thema‟s bepalen concrete wetenschappelijke voortgang (geen methodologisch stramien). Themata zijn metatheoretische en zelfs metafysische toegevingen dat het werk van wetenschappers motiveert en stuurt en deze komen meestal voor in paren.Bij deze themata horen er dan vanzelfsprekend vaak tegenstellingen bij. Bijvoorbeeld: er is enerzijds het geloof dat het universum te analyseren is in een set van aparte deeltjes en anderzijds is het geloof dat het universum geanalyseerd moet worden als een continuüm.Er zijn soms wel scherpe conflicten, maar deze zijn volgens deze benadering geen echte revoluties, maar evolutie. Het doet beroep op alledaagse menselijke rationaliteit.

Bij deze benadering wordt het evolutionair perspectief van Darwin gebruikt. Toegepast op de wetenschap maakt dat dan dat er een natuurlijke selectie van ideeën is. Er is dus geen revolutie (cfr. Kuhn) maar variatie, selectie en behoud (cfr. Evolutie). Er is namelijk een variatie in ideeën, deze ideeën worden geselecteerd en de geaccepteerde, gebruikelijke ideeën worden behouden. Niet vatbare ideeën gaan er dus uit.

Grote uitdaging voor het rationeel model van wetenschap -> denkers die wetenschap zien als een sociaal geconstitueerde levensvorm, zoals o.a. Ludwig Wittgenstein. Het is belangrijk om naar de context te kijken waarin een theorie is ontstaan. Daarnaast is er ook nog de antropologisch-historische kijk op wetenschap, de Weltanschauung. Deze term komt van de antropologische studies. Wanneer een antropoloog een cultuur bestudeert, gaat hij hun verborgen wereldvisie (Weltanschauung) proberen te voorschijn halen en proberen deze te beschrijven en gaat hij ook tonen hoe deze wereldvisie werkt en hoe het verandert doorheen de tijd. Op deze manier zou dus volgens de Weltanschauung verandering in wetenschap kunnen bekeken worden.

Thomas Kuhn is een historicus en heeft “The structure of scientific revolutions” geschreven. Dit boek gaf de volledigste expressie van de Weltanschauung benadering van wetenschap. Hij beschreef de geschiedenis van de wetenschap als een herhaaldelijke cyclus van fasen. Hierbij wordt gesteld dat een paradigma een wereldvisie is. Daarnaast wordt gesteld dat anomalieën leiden tot afwijkingen en deze afwijkingen leiden dan tot een revolutie. Een paradigma is een specifieke historische achievement waarbij 1 of meerdere wetenschappers een nieuw wetenschappelijke stijl aangaan gebaseerd op een uitstaand succes in het begrijpen van de natuur. Paradigma‟s kunnen ook afsterven wanneer deze niet meer overeenstemmen met de te onderzoeken aspecten. Wetenschappelijke verandering is volgens Kuhn niet altijd gradueel en continu. Er zijn perioden waarbij wetenschap radicale veranderingen kent in een korte tijdsperiode. Zulke verandering wordt eerder gekenmerkt als een revolutie dan een evolutie. De evaluatie van Kuhn luidt als volgt: relativisme ingedijkt + revoluties zijn niet zo typisch; eerder kleine revolutietjes.

De oude Grieken zagen de mens als „redelijke dier‟ Ratio is de norm.

Het aspect van rationaliteit in wetenschap is een belangrijke zaak omdat rationaliteit een normatief concept is. Rationaliteit en moraliteit zijn dingen die mensen willen bereiken. Er zijn ook vele filosofiëen over de standaarden om „ratio‟ te bereiken. Dit is de methodologische benadering. Bij moraliteit is dat bijvoorbeeld het begrip dat iemand vermoorden onverantwoord is. Maar in deze standaardisering zit er ook een gevaar. Namelijk wat voor de ene rationeel is, kan voor de andere onzin zijn. traditionele filosofieën van wetenschap, zoals logisch positivisme accepteerden wel deze visie van rationaliteit in wetenschap en zij stelden een “inhoudsvrije rationele methodologie” voorop. Deze was formeel en logisch geformuleerd. De positivisten beweerden dat er één enkele, logische structuur van wetenschap bestaat, in welke historische context of in welke wetenschap het ook is. Maar wetenschappers zijn ook mensen en zij delen historisch veranderende waarden en normen. Wat daarjuist gold voor de mensen, geldt ook voor de wetenschappers, want deze zijn ook mensen. En dus wat voor de ene rationeel is, kan voor de andere onzin zijn.

Deze eerste benadering is sterk filosofisch gericht. En een voorbeeld hiervan is het falsificationisme.

Een nieuwere benadering op dit vlak is het samenspel van filosofen, historica, sociologen en psychologen van wetenschap. Deze benadering wordt de naturalistische benadering genoemd. Hierbij wordt wetenschap benaderd als een instituut dat op zich empirisch kan bestudeerd worden. Er zijn tal van theorieën die de naturalistische benadering hanteren ( wij bespreken deze 3 ):

1. De Weltanschauung Theoretici (Kuhn, Feyerabend)

2. De Evolutionaire Benadering

3. Rivaliserende Thema‟