Illich stelt dat alles in het schoolsysteem teveel vastligt. Het is een bureaucratische cocon voor zowel leerlingen als leerkrachten. Lessenroosters, eindtermen, leerplan, uren… liggen allemaal op voorhand vast. Dit zorgt ervoor dat er weinig ruimte is voor persoonlijke leergierigheid en passies. Anderen beslissen wat de leerkracht moet geven en jij krijgen qua leerstof. Dit is een bureaucratische beknelling! Het is een grauw afmalen van het programma, maar verandert je leven niet.

• Zowel leerlingen als leerkrachten worden opgeslorpt in bureaucratisch systeem.
  Bv. uurrooster, leerplan, vakantieregeling, …
• Je kan niet je eigen gedrevenheid volgen
  Bv. Als je geïnteresseerd bent in madeliefjes, madeliefjes in
  de Alpen gaan bestuderen.
• Je leert niet op eigen ritme of eigen belangstelling
  • Er is sprake van bureaucratische beknelling!

Consequentie: Men leert niet serieus, het is gewoon bureaucratisch
afmalen van het programma, geen verrijking van uw eigen leven

• Het gaat om de basishouding (Bv. leren rechtop zitten)
  • Respecteren van autoriteit en hiërarchie
    = men leert onmachtigheid, gehoorzaamheid en
    gedweeheid

• Succesgericht
  • Door punten, te zeggen dat je de eerste/laatste van de klas bent
    • Competitie!
      = voorbereiding voor kapitalistische economie

Conclusie: Scholen produceren machteloosheid, men maakt de bevolking
onmachtig.

Vaardigheden

• Taal, wiskunde, geschiedenis, … helpen je gemakkelijker je weg te vinden in de wereld. Vaardigheden helpen de mens om een vruchtbaar en gelukkig leven te leiden
• Anderzijds: socialiseert (“temt”) de mens

• De vaardigheden die men leert zijn door het industrieel

kapitalisme gewenst
= ondergeschikt aan de economie

= “dienaar kapitalistisch systeem”

= men leert alles om mee te kunnen draaien als proletariër.

- Vaardigheden : in het onderwijs wordt het accent gelegd op de vaardigheden die in de
kapitalistische economie voorkomen.

- Respect voor autoriteit en hiërarchie : de basishouding in het onderwijs is leren luisteren, op tijd zijn, stil zijn… Zo krijgen werkgevers gehoorzame werknemers.

- Succesgericht : in het onderwijs wordt competitie aangewakkerd. Dit is een voorbereiding op de rat race in de economie.

Het onderwijs houdt het kapitalisme in de hand en reproduceert machteloosheid!

= wat doet het voor de betrokken partijen die daaraan verbonden zijn

• Individu
  • Schoolsysteem dient om ons iets aan te leren
  • Menselijk kapitaal

Cultureel kapitaal Sociaal kapitaal
: kennis waarbij men van alle : leren met mensen om te gaan
initiatieven iets mee kan nemen
Bv. 2^e taal  Investeren: contacten mee aanknopen
solliciteren, op reis gaan, boek schrijven, …enz.

• Pakhuistheorie
  : tijden van economische recessie was het schoolsysteem een
  buffer tussen arbeidsmarkt en de jeugd.
  • Men ging “stockeren”
    = jeugd nog een jaartje langer laten studeren
    = was heel belangrijk in de jaren ’80

De ‘pakhuistheorie’ : in economische regressie (bv. jaren ’80) dient de school als buffer tussen de jeugd en de arbeidsmarkt. Men probeert de jeugd even te ‘stockeren’ (bv. een jaar langer laten studeren, extra studieduur…) vooraleer ze naar de arbeidsmarkt gaan. Het onderwijs doet hier als het ware dienst als een ‘spaarbekken’ voor jonge arbeidskrachten.

Staat

• Zorgt dat er aan natievorming wordt gedaan, dat onderdanen gemeenschappelijke zaken leren
  • Gevoel van nationale samenhorigheid creëren
  • Homogeniteit = gemakkelijk om te communiceren
    

Groepen

Heeft te maken met disciplinering

• Mensen worden opgevoed tot zeer brave mensen
• Onderwijssysteem maakt mensen onmachtig, laat mensen zich neerleggen bij bepaalde dingen
• Reproducent van ongelijkheid; sociale klassen
  = voor arbeiders is het belangrijk dat je ze onderwijst
  maar ook onmachtig maakt.
  = helpt sociale klassensysteem in stand te houden

Doorlichting en selectie werkgevers

• Vaak grootste moeite om mensen te kiezen
• Gedurende 10-15 jaar worden leerlingen voortdurend beoordeelt
  = verzwegen manier van selectie !
• Onderwijs is een selectiesysteem waarvoor werkgever dankbaar is.

Certificatie (beroepsgroepen)

• Sommige beroepsgroepen proberen eigen beroep af te bakenen door toegang tot beroep te controleren (kwaliteitscontrole!)
  Bv. Arts : felle selectie (ingangsexamens, …)
• Uitgeven van specifieke diploma’s = certificatie

‘Vorming’ (ideologische groepen)

• Ideologische groepen hadden er belang bij dat de bevolking werd doordrongen van hun ideeën.
• Proberen eindtermen mee te beïnvloeden
• In plaats van één helder goed functioneel systeem, een soort van veld waar alle verschillende groepen proberen hun ding te doen