• Individualisering/privatisering levensbeschouwing
• Middel moderne tijd
• Vermijden van godsdienstoorlogen & religieuze intolerantie
• Zorgde voor passief pluralisme
• Alle (openbare) discussie  privé-sfeer
  • Toch geen redelijke discussies mogelijk
  • Altijd gevaar van twisten
  • Alleen verdeeldheid en onverdraagzaamheid
  • Geschrapt van publieke agenda
• Tolerantie = niet-inmenging
• Levensbeschouwing: individuele preferentie  niemand iets te zeggen
  • Gevaren
    • Onverschilligheid (doet er toch niet toe)
    • Bepaalde vorm van vrijheid verdwijnt  verkondigen van mening
• Tolereert de verschillen MAAR schuwt de inhoudelijke & publieke confrontatie

• Mensen = autonome individuen  zelf uitmaken volgens welke opvatting van het goede leven ze willen leven
• MAAR wil niet zeggen VRIJ KIEZEN
• in een traditie
• (niet) aangesproken door een levensbeschouwing
•  gewetens- en godsdienstvrijheid zo belangrijk
  • WEL kritisch reflecteren over levensbeschouwelijke oriëntaties
  •  resulteert in levensbeschouwelijk pluralisme
  • Vereist tolerantie en respect tov elkaar

• Opvallend hoe snel na FR  een periode van (religieuze) intolerantie
• Jacobijnse periode(1792-1794)
  • Terreurbewind olv Robespierre & Saint-Just
    • Opnieuw idee: land niet zonder levensbeschouwelijke eenheid
    • Republiek = ‘1 en ondeelbaar’  Tegen de republiek = guillotine
    • Christendom verbieden en een burgerlijke (staats)religie opleggen
    • Pantheon (kerk Lodewijk XIV)  temple de la patrie = begraafplaats voor helden republiek (vb. Voltaire)
    • Nieuwe republikeinse kalender (geen rust meer op zondag  maar decadi, 10^e dag ‘nieuwe week’)
  • Spanning tussen 2 groepen
  • Machtsgreep 1974  Saint-Just & Robespierre guillotine
• Directoire & Napoleon
  • Na val Robespierre = gematigder Directoire  burgerij heft in handen
  • ‘restauratie’ katholicisme bij Napoleon

• Atheïstisch  deïtisch
• ‘Cultus van de rede’ (atheïsten) – officieel 11/1793
• Festival van de rede in de Notre Dame met plaasteren vrijheidsbeeld in koor
• Heftige dechristianiseringscampagne (tegen zin Robespierre)
• 5/1974: cultus van de rede afgeschaft  vervangen door de deïstische ‘culte de l’Etre suprême’

• 1801: concordaat met Paus Pius VII

- Katholieke vrijheid van eredienst

• Staat moet katholieke geestelijkheid onderhouden in ruil voor de (tijdens FR) genationaliseerde kerkelijke bezittingen
• Katholicisme wordt niet terug staatsgodsdienst

Intolerantie & fanatisme niet enkel bij religies  overal waar mensen overtuigd zijn van eigen gelijk en anderen in die waarheid willen laten delen (kan ook over banalere zaken)

• Katholieke godsdienst  bepalende rol in religieuze intolerantie
• MAAR niet de enigen!
• Minderheden die werden vervolgd = vaak even intolerant
  • Jodendom/islam: strekkingen die vijandig tov andere religies, afvalligen, critici
  • Protestanten (in meerderheidslanden): eerst intolerant tov katholieken
• Niet alleen door godsdiensten
  • Niet-religieuze instanties  met religieuze vervolging inlaten
  • Vb. communisme; nazisme
  • Sommige niet-religieuze regimes  anti-religieuze regimes  alle gelovigen en andersdenkenden de mond te snoeren