parlement van Mechelen

• opperste gerechtshof
• waarom Mechelen:

- onbeduidend, dus geen jaloersheid onder andere steden

- zelfstandige heerlijkheid; niet Vlaanderen of Brabant

• groeiend aantal rechtzaken

- uitbreiding van het gebied door de Bourgondische hertogen

- versterking van de macht, ten koste van de stedelijke rechtspraak

• bevoegdheden

- eerste aanleg

• ratione personae: vorstelijke souvegarde, privilegum fori
• ratione materae
  • bv. casus reservati zoals valsmunterij, vorstschennis
  • bv. bevoegdheidsgeschillen tussen instellingen
  • ratione loci:
    • bv. misdrijven gepleegd binnen paleis
    • bv. misdrijven gepleegd binnen parlement van Mechelen

- hoger beroep (appelatie of reformatie, beroep omisso medio)

• niet mogelijk voor strafzaken (diefstal, doodslag)
• alleen burgerlijke zaken bv. eigendomsgeschillen
• beroep omisso medio: van lokaal niveau naar Mechelen, niet via bv. raad van Vlaanderen

- evocatie: beslissing rechtzaken zelf naar zich toe te trekken

- revisie: vorm van hoger beroep gebaseerd op vormfouten (cfr. cassatie)

• hoofdzakelijk Franstalig, maar iedereen heeft recht op zaak in eigen taal: gezien als vorstelijke inmening
• allemaal juristen: raadsheren-rekwisters
• officie-fiscaal (cfr. openbare aanklagers): verdedigen vorstelijke belangen (= fiscus)

de kamers

• kamer van beden: praktisch verloop van de jaarlijkse belastingen
• kamer van schatkist: het geheel van inkomsten en uitgaven
• centrale rekenkamer: rekenkamer van Vlaanderen en Brabant

hofraad

à algemene politieke regelgeving

de kanselier van Bourgondië (° 1385, Filips de Stoute)

• bevoegdheid niet strikt omschreven: enorme machtspositie
• hoofd van de kanselarij = centrale administratie
• bewaarder van het grootzegel = rechtskracht van de akten (hertog had zelf een klein zegel)
• belangrijkste raadgever/vertrouwenspersoon van de vorst
• verving de hertog in Bourgondië, terwijl deze in Vlaanderen (Nederlanden) zat
• juridisch geschoold, uit Frankrijk of Bourgondië
• bekendste: Nicolas Rolin (1422-1462) (geschilderd door Rogier van der Weyden)

- vrede van Atrecht (1438): vrede met Frankrijk

- uitbouw eigen staat, overheidsapparaat

- na zijn dood bleef de positie enkele jaren vacant, want de macht van de kanselier was te groot geworden

de hofraad (Grand Conseil Ducal): zie schema volgende pagina

• voor 1445: grand conseil ducal

- raasheren-rekwestmeesters

- raad, juridische zaken

• vanaf 1445: specialisatie: aparte juridische commissie binnen de GCD
• vanaf 1450: 3 verschillend commissies, geen aparte instellingen