Weinig bewijs voor Malthusiaanse crisis in 16e E

• stijgende prijzen en dalende lonen à daling arbeidsproductiviteit, maar geen daling in landproductiviteit in de decennia voor de crisis
• geen daling in gemiddelede Europese opbrengst
• indien landbouwgrond niet daalde voor/tijdens crisis, wat verklaart dan productievermindering?
• bevolkingsdaling veroorzaakt een klassiek Malthusiaans antwoord
• verlaten van marginale gronden + conversie van graan naar andere producten
• daling opbrengst bij kleinere boeren die een massale productie leverden

• Omschakeling graan naar vee compenseerde daling niet
• Noord–Italië: daling graan à daling wijn en olijven
• Spanje: daling graan à daling schapen
• grootste belemmering voor grondherverdeling was lage prijs voor vee door
  ineenstorting stedelijke economie
• Belangrijkste antwoord was overgang van tarwe naar rogge, gerst en maïs
• minder arbeid en groeide beter op arme gronden
• Crisis in peasant landbouw is veroorzaakt door voedsel-en mortaliteitscrisi
• epidemies doden productieve werkers
• daling arbeidskracht
• verarming peasants
• onteigening
• hoge huur
• toename van belastingen
• Castilië en Frankrijk is er een verband tussen belastingstoename en daling in landbouweconomie
• Stijging van belastingen ook in 2^de cyclus van crisis
• grootste impact in Z-Frankrijk en Ndl’en
• Europese depressie in graanprijzen gekoppeld aan recessie in fabriekswezen en handelseconomie vanaf 1660
• Languedoc daling wolindustrie
• Ndl’en : belasstingsstijging voor Frans-Staatse oorlog
• Z-Frankrijk belastingsstijging door overschakeling op pachters
• daling wijn en graan
• armoede van boeren

à Belasting is goede graadmeter voor agrarische crisis in de 17^de eeuw

- Engeland geen agrarische crisis