Pseudoclassicisme - Rococo

A. Zedenkomedies van het pseudoclassicisme

Kenmerken

• Stereotiep stramien: intrige evolueert altijd naar verloving en huwelijk (cliché happy end)
• Uitgewerkte psychologische ontleding (esthetiek: personages moeten goed uitgewerkt zijn)
• Liefde als centraal motief
• Over alledaagse levensstijl
• Burgerlijke genotscultuur: moralisme
• Contrast stijlregisters: lachen over ernstige dingen: tragisch pathos en komisch sentiment

The Restoration Comedy (comedy of manners)

• Melodrama
• Blijspelvorm
• Thema: kritiek op schijnmoraal, lachen met domheden van de wereld (cf. Moliere)
• Dubbelzinnige en soms schunnige toespelingen
• W. Congreve: Love for love (1695); J. Gay: The Beggar's Opera (1728)

Comédie larmoyante

• Tragische ontwikkeling, happy end
• Burgerlijke sfeer: gericht op Parijse publiek
• Aandacht voor gevoelsleven
• P. de Marivaux: Le jeu de l'amour et du hasard (1730); P. de Beaumarchais: Le mariage de Figaro (1784)

B. Rococoliteratuur (2^e helft 18^e eeuw)

Terminologie

Rococo = weelderige ornamentvorm (rocaillesculptuur), ook Louis XV -stijl genoemd (interieur). Rococo is op enkele punten verwant met maniërisme en barok: beklemtonen virtuoze en sierlijke. Verschil met barok: wil publiek zich aangenaam laten voelen; barok wil mensen zich klein laten voelen.

Literaire kenmerken en vertegenwoordigers

• Thematisch
  • Hedonisme: barokke welttheater wordt een profane theaterwelt; In de barok is theater de enscenering van religieuze of metafysische krachten die de wereld beheersen, alledaagse wereld = kosmische machinerie. In de rococo is theater een 'kunstmatig paradijs': geen wereldtheater maar een prettige theaterwereld.
    Technieken om profane theaterwereld te scheppen: proloog in toneelstukken, sentimentele setting (cf. fêtes galantes uit schilderkunst; Bellman: De epistels van Fredman, 1770), anakreontische poëzie (ook verwant met fêtes galantes, onterechte verwijzing naar Anakreoon, vroeg-Grieks dichter; A. Pope: Pastorals, 1709)
  • Melancholie: grote onzekerheid ten aanzien van de vergankelijke wereld; Bellman, Wieland (Die Geschichte des Agathons, 1767: wordt eerste Bildungsroman genoemd), later ook Goethe.
    Plot: rijping hoofdpersonage: melancholie: eenzaamheid, enkel op jezelf aangewezen.
• Generisch (genre)
  • Barok en classicisme: opteren voor grootse drama's (Lucifer) en grootse epische werken (Paradise Lost)
    Rococo: opteren voor kleinere genres (idylle, sprookje, novelle) ter verstrooiing van de luisteraar
  • Voorliefde voor melodrama (oorspr. enkel zang en muziek, meer affectief): uitgewerkte emoties (affectieve spanning, grote contrasten); P. Metastasio; theater met loges: wordt een artificieel gebeuren
  • Weerstand tegen klassieke genregrenzen, voorkeur voor genre mêlé; Pope: The rape of the lock (1712-14) (Gesandtkunstwerk: plastische en toegepaste kunsten)

• Formeel: inventiviteit belangrijker dan imitatio, groter belang voor creativiteit
  • Versieringen in plastische kunsten en literatuur
  • Verstoring compositie in proza
  • Stijlfiguren → speels effect
  • Open vorm
  • multiperspectivisme: wisselende en verschillende vertelperspectieven.