Op zoek naar de historische wortels van de globalisering.

Globalisering is een actief proces, gedragen door diverse sociale actoren met eigen agenda’s en strategieën. De actoren zijn zowel bedrijven als staten als cultureel-eligieuze bewegingen, maar ook individuen. De zoektocht naar de wortels en logica achter dit proces is per definitie een historische studie.

Globalisering is 5000 jaar oud:

‘zelfversterkende’ proces van toenemende contacten tussen bevolkingsgroepen, als een verdichting van het ‘menselijke web’.

Globalisering is 500 jaar oud:

Valt samen met ontstaan van het historisch kapitalisme. De globale economie ontstaan met de Europese ‘ontdekkingen’ en een globale markt voor zilver. Dit nieuw, modern wereldsysteem is een expansief maatschappelijk stelsel, gegroeid uit een unieke combinatie van handelskapitalisme met een inter- statensysteem met koloniale expansie. De motor van de expansie is de economische groei van het kapitalisme, met als belangrijkste brandstof de niet-aflatende zoektocht naar goedkope arbeid, grondstoffen en nieuwe afzetmarkten. De economische expansie gaat samen met een heel eigen logica van territoriale expansie, die vorm krijgt binnen een dubbel strijdperk:

Een kern in de kern van het systeem: de strijd om hegemonie

Verschuiving van de kern van Italië (15^de eeuw) naar Holland (17-18^de eeuw) naar Engeland (19^de eeuw) naar VS (20^ste eeuw)

Een strijd in de periferie: de strijd om de kolonies

Deze politiekterritoriale en economische expansies worden gelegitimeerd door een nieuw, universalistisch discour, waarbij waarden als beschaving en modernisering als universeel worden doorgegeven.

Globalisering is 150 jaar oud:

In de 19^de eeuw is er een succesvolle I.R. in Europa. Het Europese ontwikkelingsmodel wordt de mondiale standaard. er is een vooruitgangsoptimisme. De veranderingen roepen nieuwe tegenstellingen in het leven, die minder in het discours van het vooruitgangsoptimisme terug te vinden zijn: arbeid vs kapitaal, individualisme vs grotere overheidscontrole etc. De economische en ook territoriale groei van het 19^de-eeuwse Europa wordt aangedreven door de sterke Britse hegemonie. Het economisch zwaartepunt verschuift langzaam over de Atlantische Oceaan. De snelle veranderingsprocessen vanaf 1870 worden vaak gezien als de ‘eerste’ grote globaliseringsgolf. Die heeft 4 belangrijke componenten:

Imperialistische expansiegolf

Een buitenlandse investeringsgolf door het stilvallen van de economische motor van de IR in EU

Ontstaan van multinationale bedrijven

Implementatie van technische innovaties op het gebied van transport communicatie en uitbouw van infrastructuur over de hele wereld.

WOI legt deze mondiale expansie bruusk stil.

Globalisering is 30 jaar oud :

Ontstaan van natieoverkoepelende systemen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen processen van:

Internationalisering: groeiend contact tussen verschillende staten

Multinationalisering: ontstaan van multinationale bedrijven vanaf de 19^de eeuw. Deze bedrijven opereren wel binnen het internationale statensysteem (met moederberdrijven en filialen)

Globalisering: geld en goederen worden natieloos. Nationale politiek verliest greep op de economie

Nieuwe fase voorafgegaan aan een ongeziene stijging van de wereldhandel.

De doorbraak van deze globalisering wordt algemeen in verband gebracht met een nieuwe crisis in het historisch kapitalisme. Dit gaat samen met een neoliberale politieke revolutie in de westerse wereld, waarin deregulering het nieuwe adagium wordt.

1) Economische deregulering met toenemende druk op welvaartsstaat groeiende delokalisatie en kleiner impact van arbeidsbewegingen

2) Financiële deregulering: onzekerheid op de financiële markten

3) Politieke deregulering: verdwijnen politieke zekerheden, zowel nationaal als internationaal

Situeert zich binnen een herstructurering van het mondiale kapitalistisch systeem en wordt gedragen door een aantal heel actieve actoren:

De multinationale bedrijven en netwerken, waarin productie, verkoop en winst mondiale gegevens zijn geworden.

Nationale staten trekken kaart van neoliberale herstructurering. Er volgt een ontvetting van de staat. Dit zorgde dat de mobiliteit van de mensen door de natiestaten steeds scherper aan banden wordt gelegd

Een nieuwe technologische, digitale revolutie vergroot de snelheid van uitwisseling van informatie, kapitaal en goederen.

Kapitaalbezitters sturen geld de wereld rond op zoek naar nieuwe opbrengsten.

Hebben geleid tot een aantal financiële ‘bubbles’ en economische crisissen.